NGA DOUGLAS WIILSON
Gjëja e parë që duhet të bëjmë në lidhje me këtë reformator, është që të sqarojmë punën e emrit të tij. Assesi nuk duhet të ngatërrohemi prej tij. Nëse ai do të jetonte në kohën tonë, do ta quanim Johan Llamba. Mbiemri i tij në gjermanisht është Hussgen dhe, sipas zakonit të asaj epoke, Ekolampadi e përshtati atë në greqishten e lashtë.
Në këtë artikull të shkurtër rreth kontributit që ky burrë i talentuar dha gjatë Reformimit të madh, besoj se mjafton që atë ta quajmë Johan.
“Kam humbur murgun”
Johani lindi në Gjermani në vitin 1482, dhjetë vjet para se Kolombi të kaptonte oqeanin Atlantik. Ashtu sikurse emri i Kalvinit është i lidhur me Gjenevën, i Bucerit me Strasburgun dhe i Luterit me Vitenbergun, edhe emri i Johan Ekolampadit është i lidhur me Bazelin. Ai bënte pjesë në grupin e studiuesve humanistë, të cilët ishin arsimuar në greqisht, latinisht dhe hebraisht. Në vitin 1515, Johani u caktua në detyrën e predikuesit në katedralen e Bazelit.
Gjatë qëndrimit të tij në Bazel, ai punoi si asistent i Erazmit për realizimin e projektit të botimit të parë të Dhiatës së Re në greqisht nga Erazmi, vepër për të cilën Johani shkroi parathënien. Johani ishte studiues humanist që kaloi në anën e Reformimit, kurse Erazmi ishte një studiues humanist që i qëndroi besnik Kishës së Romës. Kjo ishte një kohë trazirash frymërore për Johanin, e cila rezultoi në vendimin e tij fillestar për t’u bërë murg. Por shumë shpejt e kuptoi që ky do të ishte një gabim i madh, sepse ja se si u shpreh në lidhje me këtë rrethanë: “Vërtet e humba murgun, por gjeta të krishterin.”
Një kor gjerman
Johani u largua nga Bazeli për njëfarë kohe, por u kthye sërish në vitin 1522 kur pranoi një detyrë në Universitetin e Bazelit. Ai ishte ai lloj akademiku që shkëlqente për nga erudicioni dhe ishte mjaft i frytshëm nëpër debatet që zhvilloheshin në atë kohë. Debatet zhvilloheshin nëpër qytete si një mjet për të ndihmuar vendimmarrjen për sa i përket përqafimit ose jo të protestantizmit dhe falë një debati të tillë udhëheqësit e Bazelit vendosën t’i bashkoheshin Reformimit. Për pasojë, qysh prej vitit 1529, meshat katolike reshtën së mbajturi në Bazel.
Kjo ishte një kohë zgjimi të vërtetë frymëror, sikurse u demonstrua edhe nga ndodhia e mëposhtme:
Rreth kësaj kohe Perëndia e nderoi Ekolampadin dhe kishën e tij me diçka spektakolare. Ndodhte rëndom që gjatë shërbesave të adhurimit, kori i kishës jepte përgjigje në latinisht në momente të caktuara gjatë liturgjisë. Megjithatë, një të diel Pashke, bashkësia e Shën Martinit në mënyrë spontane shpërtheu në këngë adhurimi në gjermanisht. Një gjë e tillë nuk kishte ndodhur kurrkund dhe asnjëherë më parë. Këshilli i qytetit e ndaloi menjëherë një të kënduar të tillë. Bashkësia u kundërpërgjigj duke vazhduar që të këndonte në gjermanisht. (Reformer of Basel, fq. 19-20).
Martesë dhe polemika
Një hollësi interesante ka të bëjë me vendimin e Johanit për t’u martuar në vitin 1528. Bashkëshortja e tij ishte një vejushë e quajtur Vibrandis, e cila pasi ky vdiq, u martua me një udhëheqës tjetër të Reformimit, Volfgang Kapiton. Pasi vdiq dhe ky, ajo u martua me një reformator tjetër, Martin Bucerin. Sigurisht që gjëra të tilla ndodhin, por jo shpesh.
Në lidhje me çështjen e Darkës së Zotit, bota e reformuar ishte e ndarë mes pikëpamjeve të luteranëve, kalvinistëve dhe zvinglianëve. Luteranët besonin në praninë fizike të Krishtit në Darkën e Zotit, kalvinistët besonin në praninë frymërore, dhe zvinglianët mbanin pikëpamjen se ky ritual ishte thjesht përkujtimor.
Bazeli është vetëm 70 kilometra nga Zyrihu, vendi ku shërbente Zvingli. Johani u miqësua me Ulrih Zvinglin, punoi bashkë me të dhe mori qëndrimin e Zvinglit për Darkën e Zotit. Në vitin 1529, Johani mori pjesë në Mbledhjen e Marburgut, bashkë me Zvinglin, Luterin, Bucerin, Melanktonin dhe të tjerë, në një përpjekje të pasuksesshme për unitet protestant rreth Darkës së Zotit.
Kur Zvingli u vra në betejë në vitin 1531, Johani u trondit shumë prej këtij lajmi të kobshëm dhe nuk vonoi shumë dhe ndërroi jetë gjithashtu.
© dritez.al 2024