Dhuntitë e Frymës së Shenjtë: (Pjesa 2) Dhuntitë Specifike
Si duhet t’i kuptojmë dhe përdorim dhuntitë frymërore?
SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET
Në këtë kapitull do të ndërtojmë mbi diskutimin e përgjithshëm rreth dhuntive frymore të trajtuar në kapitullin e mëparshëm si dhe do të shqyrtojmë më hollësisht një sërë dhuntishë specifike. Ne nuk do të marrim në shqyrtim çdo dhunti të përmendur në Besëlidhjen e Re, por do të përqendrohemi tek dhuntitë e ndryshme të cilat nuk kuptohen siç duhet apo përdorimi i të cilave ka shkaktuar polemika në kohën tonë. Për rrjedhojë ne nuk do të shqyrtojmë dhuntitë, kuptimi dhe përdorimi i të cilave janë të vetë-kuptueshme nga termi përkatës (si për shembull dhunti të shërbimit, inkurajimit, kontributit, të udhëheqjes apo të mëshirës), por përkundrazi, do të përqendrohet tek ato të listët vijuese, kryesisht të marrë nga “1 Korintasve” 12:28 dhe 12:8–10:d
1. profeci
2. mësim
3. mrekulli
4. shërim
5. larmi gjuhësh dhe interpretimi i tyre
6. fjalë urtësie/fjalë njohurie
7. dallimi i frymërave
A. Profecia
Paçka se janë dhënë një sërë përkufizimesh për dhuntinë e profecisë, një shqyrtim i ri i mësimit që na jep Besëlidhja e Re mbi këtë dhunti, do të tregojë se ajo duhet përkufizuar jo si një “parashikim i të ardhmes,” as si një “shpallje e një fjale nga Zoti,” as si “predikimi i fuqishëm, por më tepër si “tregimi i diçkaje që Perëndia ka sjellë spontanisht në mendje.” Katër pikat e para në materialin vijues e mbështetin këtë përfundim; pikat e tjera të mbetura trajtojnë gjëra të tjera të marra në konsideratë në lidhje me këtë dhunti.[138]1
1. Homologet në Besëlidhjen e Re të atyre të Besëlidhjes së Vjetër. Profetët janë apostujt e Besëlidhjes së Re. Profetët e Besëlidhjes së Vjetër kishin një përgjegjësi të mahnitshme. Ata ishin në gjendje që të flitnin dhe të shkruanin fjalë të cilat kishin një autoritet absolut hyjnor. Ato mund të thonin: “Kështu thotë Zoti,” dhe fjalët që vijonin ishin fjalët e Perëndisë Vetë. Profetët e Besëlidhjes së Vjetër i shkruan fjalët e tyre si fjalë të Perëndisë në Shkrim për të gjitha kohërat (shiko “Num.” 22:38; “L. i P.” 18:18–20; “Jer.” 1:9; “Ezek.” 2:7; etj.). Për rrjedhojë, të mos u besoje, apo të mos u bindeshe fjalëve të një profeti, ishte njëlloj si të mos i besoje apo të mos i bindeshe Perëndisë (shiko “L. i P.” 18:19; “1 Sam.” 8:7; “1 Mbr.” 20:36; si dhe shumë pasazhe të tjerë).
Në Besëlidhjen e Re kishte gjithashtu edhe njerëz të cilët folën dhe shkruan fjalët e Perëndisë Vetë dhe i dokumentuan ato në Shkrim, por ne mund të habitemi kur të vërejmë që Jezusi nuk i quan më ata “profetë” por përdor një term të ri: “apostuj.” Apostujt janë homologët e Besëlidhjes së Re për profetët e Besëlidhjes së Vjetër (shiko 1 Kor. 2:13; 2 Kor. 13:3; Gal. 1:8–9; 11–12; 1 Thes. 2:13; 4:8, 15; 2 Pjetrit 3:2). Janë apostujt e jo profetë ata të cilët kanë autoritetin për të shkruar fjalët e Shkrimeve të Besëlidhjes së Re.
Kur apostujt duan të tregojnë qartë autoritetin e pashoq të tyre, ata nuk përdorin kurrë titullin “profet” por përkundrazi, e quajnë veten “apostuj” (Rom. 1:1; 1 Kor. 1:1; 9:1–2; 2 Kor. 1:1; 11:12–13; 12:11–12; Gal. 1:1; Efe. 1:1; 1 Pjetrit 1:1; 2 Pjetrit 1:1; 3:2; etj.).
2. Kuptimi i fjalës profet në kohën e Besëlidhjes së Re. Përse Jezusi zgjodhi termin e ri apostull për të treguar ata të cilët kishin autoritetin për të shkruar Shkrimin? Kjo ndodhi me shumë mundësi për shkak se fjala greqisht προφήτης (G4737, “profet”) në kohën e Besëlidhjes së Re, kishte një gamë shumë të gjerë kuptimesh. Ajo përgjithësisht nuk kishte kuptimin “dikush që flet fjalët e Perëndisë vetë” por më tepër “dikush që flet mbi bazën e një ndikimi të jashtëm” (shpesh një ndikimi frymëror të një farë soji). “Titit” 1:12 e përdor me këtë kuptim këtë fjalë, atje ku Pali citon poetin pagan grek Epimenidi: Një nga ata, profet i tyre, tha: ``Kretasit janë gjithnjë gënjeshtarë, egërsira të këqija, barkpërtacë!'' Ushtarët të cilët e tallin Jezusin, duket se gjithashtu përdorin fjalën profeci me këtë kuptim kur ia lidhin sytë dhe në mënyrë mizore i thonë: “Profetizo, kush është ai që të ra?” (Luka 22:64). Me këtë ata nuk nënkuptojnë: “Flit fjalë me autoritet absolut hyjnor,” por, “Na trego diçka që të është zbuluar ty” (kr. Gjoni 4:19).
Shumë shkrime jashtë Biblës përdorin fjalën profet (Gr. προφήτης, G4737) në këtë mënyrë, pa nënkuptuar ndonjë autoritet hyjnor në fjalët e dikujt të quajtur “profet.” Në fakt, në kohën e Besëlidhjes së Re, termi profet në përdorimin e përditshëm, shpesh ka patur thjesht kuptimin “dikush që ka njohuri të mbinatyrshme” apo “dikush që parashikon të ardhmen—apo madje thjesht “zëdhënës” (pa patur ndonjë domethënie për autoritetin hyjnor). Një sërë shembujsh afër kohës së Besëlidhjes së Re janë dhënë tek artikulli i Helmut Kramer-it tek Fjalori Teologjik i Besëlidhjes së Re (Theological Dictionary of the New Testament):[139]2
Një filozof quhet “një profet me natyrë të pavdekshme” (Dio Chrysostom, 40–120 mbas K.)
Një mësues (Diogenes) dëshiron që të jetë “një profet i të vërtetës dhe çiltërsisë” (Lucian i Samosatës, 120–180 mbas K.)
Ata të cilët mbrojnë filozofinë epikuriane quhen “profetë të Epikurit” (Plutarku, 50–120 mbas K.)
Historia e shkruar është quajtur “profetesha e të vërtetës” (Diodorus Siculus, shkroi rreth 60–30 para K.)
Një “specialist” në botanikë quhet “profet” (Dioskuri i Sicilisë, shekulli i parë mbas K.)
Një “sharlatan” në mjekësi quhet “profet” (Galeni i Pergamum, 129–199 mbas K.)
Krameri del në përfundimin që fjala në greqisht për “profet” (προφήτης, G4737) “thjeshtë shpreh funksionin formal të deklarimit, shpalljes, bërjes të ditur.” Megjithatë, për shkak se “çdo profet deklaron diçka që nuk është e tija,” fjala greqisht për “kasnec” (κῆρυξ, G3061) “është sinonimi më i afërt me të.”[140]3
Sigurisht, fjalët profet dhe profeci nganjëherë u përdorën prej apostujve në kontekste ku theksohej ndikimi i jashtëm frymëror (prej Frymës së Shenjtë) nën të Cilin ata folën (sipas “Zbu.” 1:3; 22:7; dhe “Efe.” 2:20; 3:5),[141]4 por kjo nuk ishte terminologjia e zakonshme e përdorur në lidhje me apostujt, e as termat profet dhe profeci në vetvete nuk nënkuptuan autoritet hyjnor për të folurën apo për shkrimin e tyre. Shumë më rëndom se kjo, fjalët profet dhe profeci u përdorën për të krishterë të zakonshëm të cilët nuk folën me autoritet absolut hyjnor, por thjesht për të raportuar diçka që Perëndia u kishte vënë në zemër apo u kishte sjellë në mendje. Në Besëlidhjen e Re ka shumë tregues që kjo dhuratë e zakonshme e profecisë, kishte autoritet më të paktë se ajo e Biblës si dhe e mësimit të pranuar si biblik në kishën e hershme, ashtu siç vërtetohet nga seksioni i mëposhtëm.
3. Tregues që “Profetët” nuk folën me autoritet të barabartë me fjalët e Shkrimit.
a. “Veprat” 21:4: Tek “Veprat” 21:4, ne lexojmë për dishepujt në Tir: “Nëpërmjet Frymës, ata i thoshin Palit të mos ngjitej në Jerusalem.” Kjo duket se është një referencë për profecinë e drejtuar ndaj Palit, por Pali nuk iu bind! Ai nuk do ta kishte bërë dot kurrë këtë nëse kjo profeci përmbante fjalët e Perëndisë Vetë dhe nëse kishte autoritet të barabartë me Shkrimin.
b. “Veprat” 21:10–11: Pastaj tek “Veprat” 21:10–11, Agaboja profetizoi që judenjtë në Jerusalem do ta lidhnin Palin dhe se “do ta dorëzojnë në duart e kombeve,” një parashikim i cili ishte pothuajse i saktë por jo ekzaktësisht i tillë sepse: ishin romakët dhe jo judenjtë ata që prangosën Palin (v. 33; gjithashtu 22:29),[142]5 për më tepër, judenjtë nuk u përpoqën aspak ta lironin vullnetarisht, por përkundrazi u përpoqën ta vrisnin dhe u desh të përdorej forcë që ai të shpëtohej (21:32).[143]6 Parashikimi nuk qe larg përmbushjes, por kishte pasaktësi në detaje të cilat do të kishin vënë në pikëpyetje vlefshmërinë e cilitdo profeti të Besëlidhjes së Vjetër. Nga ana tjetër, ky tekst do mund të qe shpjeguar në mënyrë të përsosur duke supozuar që Agabusi kishte patur një vegim me Palin si i burgosur i romakëve në Jerusalem të rrethuar nga një turmë e zemëruar judenjsh. Interpretimi i tij i një “vegimi” apo “zbulese” të tillë nga Fryma e Shenjtë do të ishte që judenjtë e kishin lidhur Palin dhe e kishin dorëzuar tek romakët dhe kjo është ajo që Agabusi profetizoi (disi në mënyrë të gabuar). Ky është ekzaktësisht ai lloj i profecive të gabueshme të cilat do të përshtateshin me përkufizimin e profecisë grigjore të Besëlidhjes së Re të propozuar më sipër, të një raportimi me fjalët tona të diçkaje të cilën Perëndia na e vë spontanisht në mendje.
Një kundërshtim ndaj kësaj pikëpamjeje është që profecia e Agabusit u përmbush faktikisht dhe se Pali madje thotë tek “Veprat” 28:17: “Më dorëzuan në Jerusalem të lidhur në duart e romakëve.”[144]7
Por vetë ky varg nuk do ta mbështesë këtë interpretim. Teksti greqisht i “Veprave” 28:17 i referohet në mënyrë të drejtpërdrejtë transferimit të Palit jashtë Jerusalemit si i burgosur.[145]8 Për rrjedhojë, deklarata e Palit përshkruan transferimin e tij jashtë sistemit gjyqësor judaik (judenjtë po kërkonin për ta nxjerrë atë përsëri përpara Sinedrit për t’u pyetur, “Veprat” 23:15, 20) si dhe tek sistemi gjyqësor romak në Cezare (Veprat 23:23–35). Për rrjedhojë, Pali me saktësi thotë tek “Veprat” 28:18 që po ata romakë në duart e të cilëve ai qe dorëzuar si i burgosur (v. 17) ishin ata (Gr. οἵτινες, nga ὅστις, G4015, v. 18), “Të cilët, si më pyetën, donin të më lëshonin, sepse tek unë nuk kishte asnjë faj që të meritonte vdekjen” (Veprat 28:18; kr. 23:29; gjithashtu 25:11, 18–19; 26:31–32). Pastaj Pali shton se kur judenjtë kundërshtuan, ai u detyrua “t'i apelohej Cezarit” (Veprat 28:19; kr. 25:11). I gjithë ky tregim tek “Veprat” 28:17–19 i referohet transferimit të Palit jashtë Jerusalemit për në Cezare tek “Veprat” 23:12–35, dhe shpjegon për judenjtë në Romë arsyen përse Pali është nën arrest prej romakëve. Tregimi nuk i referohet aspak “Veprave” 21:27–36 dhe skenës së turmave pranë tempullit në Jerusalem. Kështu, ky kundërshtim nuk është bindës. Ky varg nuk tregon për një përmbushje gjysmake të profecisë së Agabusit: nuk përmend ndonjë detyrim nga judenjtë e as që judenjtë ia dorëzuan Palin romakëve. Në fakt, në skenë ajo i referohet (Veprave 23:12–35), se edhe një herë tjetër Pali sapo ishte marrë “me forcë” (Veprat 23:10) prej judenjve dhe duke qenë se nuk kishin fare ndërmend t’ia dorëzonin romakëve, ata kishin zënë pusi për ta vrarë (Veprat 23:13–15).
Një kundërshtim tjetër për mënyrën se si unë e kuptoj “Veprat” 21:10–11 është të them se judenjtë nuk kishin përse ta lidhnin Palin e ta linin në duart e paganëve me qëllim që profecia e Agabusit të dilte e vërtetë, për shkak se judenjtë ishin përgjegjës për këto veprime edhe nëse nuk ishin ata që i zbatonin ato. Robert Thomas thotë: “Është e zakonshme të flasim për palën apo palët përgjegjëse si kryeset e një akti, paçka se ai apo ata mund të mos kenë qenë faktorët veprues të drejtpërdrejtë.”[146]9 Thomas citon shembuj të ngjashëm nga “Veprat” 2:23 (ku Pjetri thotë se Krishtin e kryqëzuan judenjtë, ndërkohë që faktikisht atë e bënë romakët) dhe “Gjoni” 19:1 (ne lexojmë që Jezusin e fshikulloi Pilati ndërkohë që ishin padyshim ushtarët e këtij të fundit ata që e kryen këtë veprim). Për rrjedhojë, Thomas-i del në përfundimin që “judenjtë ishin ata që e vunë në pranga Palin, ashtu sikurse parashikoi Agabusi.”[147]10
Si përgjigje, unë jam dakord që Shkrimi mund të flasë për dikë si kryesin e një akti që faktikisht kryhet nga i dërguari i atij personi. Por, sido që të jetë, personi për të cilin thuhet se bën veprimin edhe dëshiron veprimin që do të bëhet, edhe jep udhëzime ndaj të tjerëve për ta bërë. Pilati i udhëzoi ushtarët që ta fshikullonin Jezusin. Judenjtë, në mënyrë aktive kërkuan me doemos që romakët ta kryqëzonin Krishtin. Në kontrast me këtë, në rast të arrestimit të Palit në Jerusalem, nuk ka një paralelizëm të tillë. Nuk ishin judenjtë që urdhëruan prangosjen e tij por tribuni romak: “Atëherë kryemijësi u afrua, e zuri dhe urdhëroi që ta lidhnin me dy zinxhirë” (Veprat 21:33). Për më tepër, faktikisht, forma paralele e të folurit është gjendur këtu, sepse, paçka se tribuni urdhëroi që Pali të lidhej, më vonë lexojmë se “edhe kryemijësi, kur mori vesh se ai ishte qytetar romak, pati frikë që e kishte lidhur” (Veprat 22:29). Kështu, ky tregim flet për lidhjen e bërë ose nga agjenti veprues përgjegjës ose nga njerëzit që e zbatuan, por në të dy rastet, këta janë romakë dhe jo judenj. Për ta përmbledhur, sipas këtij kundërshtimi, judenjtë e prangosën Palin por “Veprat” thotë dy herë se ishin romakët ata që e lidhën atë. Ky kundërshtim thotë se judenjtë e dorëzuan Palin tek johebrenjtë, por “Veprat” thotë se ata në mënyrë të dhunshme e refuzuan dorëzimin e tij aq sa u desh që ai t’u merrej atyre me forcë. Kundërshtimi në fjalë nuk gjen mbështetje tek fjalët e tekstit.[148]11
c. “1 Thesalonikasve” 5:19–21: Pali u thotë thesalonikasve: “Mos përbuzni profecitë. Të gjitha i provoni, të mirën mbajeni” (1 Thes. 5:20–21). Nëse thesalonikasit kishin menduar se profecia ishte e barasvlershme me Fjalën e Perëndisë për sa i takon autoritetit të saj, atij nuk do t’i ishte dashur kurrë t’u thoshte atyre që të mos e përbuznin atë sepse ata e “pranuan” dhe “morën” Fjalën e Perëndisë “me gëzimin e Frymës së Shenjtë” (1 Thes. 1:6; 2:13; kr. 4:15). Por, kur Pali u thotë atyre që “të gjitha i provoni”, kjo duhet që së paku të përfshijë profecitë që ai përmendi në frazën e mëparshme. Kur i inkurajon me fjalët: “të mirën mbajeni,” ai nënkupton se profecitë përmbajnë disa gjëra të cilat janë të mira e disa gjëra të cilat nuk janë të mira. Kjo është diçka e cila nuk do mund të ishte thënë kurrë për fjalët e profetit të Besëlidhjes së Vjetër, apo mësimeve autoritare të apostullit të Besëlidhjes së Re.
d. “1 Korintasve” 14:29–38: Prova më të zgjeruara të profecisë së Besëlidhjes së Re, gjenden tek “1 Korintasve” 14. Kur Pali thotë: “Le të flasin dy a tre profetë, dhe të tjerët të gjykojnë” (1 Kor. 14:29), ai sugjeron që ata duhet të dëgjojnë me kujdes dhe të shoshitin të mirën nga e keqja, duke i pranuar disa gjëra e duke refuzuar pjesën tjetër (sepse ky është nënkuptimi i fjalës greqisht διακρίνω (G1359) e përkthyer këtu “të gjykojnë”). Ne nuk mund të përfytyrojmë se një profet i Besëlidhjes së Vjetër si Isaia do të kishte thënë: “Dëgjoni atë që unë them dhe peshoni atë që thuhet, ndani të mirën nga e keqja, atë që duhet të pranoni nga atë që nuk duhet të pranoni”! Po qe se profecia do të kishte autoritet absolut hyjnor, do të ishte mëkat po ta bëje këtë. Por këtu, Pali urdhëron që kjo gjë të bëhet duke sugjeruar se profecia e Besëlidhjes së Re nuk kishte autoritetin e fjalëve të Perëndisë Vetë.[149]12
Tek “1 Korintasve” 14:30-31, Pali e lejon njërin profet që të ndërpresë tjetrin: “Por nëse ka një zbulesë ndonjë tjetër që rri ulur, le të heshtë i pari. Sepse të gjithë, njëri pas tjetrit, mund të profetizojnë.” Përsëri, nëse profetët kishin folur fjalët e Perëndisë Vetë, të barasvlershme me Shkrimin, është e vështirë që të përfytyrojmë se Pali do të thoshte që ata duhet të ndërpriten e të mos lejohen që ta përfundojnë mesazhin e tyre. Por kjo është ajo që Pali urdhëron.
Pali sugjeron se askush në Korint (një kishë kjo në të cilën bëheshin shumë profeci) nuk qe në gjendje që të fliste fjalët e Perëndisë Vetë. Ai thotë tek “1 Korintasve” 14:36, “Si?! Mos doli vallë fjala e Perëndisë prej jush apo ju jeni të vetmit ata tek të cilat ajo ka arritur?” (përkthimi i autorit).[150]13
Pastaj, në vargjet 37 dhe 38, ai pretendon të ketë autoritet shumë herë më të madh se cilido profet në Korint: “Në qoftë se dikush mendon se është profet ose frymëror, le të njohë se ato që po ju shkruaj janë urdhërime të Zotit. Dhe nëse dikush është i paditur, le të jetë i paditur.”
Të tërë këto pasazhe nënkuptojnë që ideja e zakonshme që profetët folën “fjalët e Zotit” kur apostujt nuk ishin të pranishëm në kishat e hershme, thjesht është e pasaktë.
e. Përgatitjet apostolike për kohën kur ata nuk do të ishin më: Përveç vargjeve të cilat kemi shqyrtuar deri tani, ka edhe një lloj tjetër provash që sugjerojnë se profetët grigjorë të Besëlidhjes së Re, folën me më pak autoritet sesa apostujt e Besëlidhjes së Re apo Shkrimet: problemi i pasuesve të apostujve zgjidhet jo duke i inkurajuar të krishterët që t’u vënë veshin profetëve (paçka se ndër ta kishte vërtetë profetë) por duke treguar për nga Shkrimet.[151]14
Kështu, edhe Pali, në fund të jetës së tij thekson “që ndan drejt fjalën e së vërtetës” (2 Tim. 2:15), si dhe karakterin e “frymëzuar nga Perëndia” të “Shkrimit” për “mësim, bindje, ndreqje dhe për edukim në drejtësi” (2 Tim. 3:16). Juda i nxit lexuesit e tij duke u thënë: “luftoni për besimin, që u qe transmetuar shenjtorëve një herë e përgjithmonë” (Juda 3). Pjetri, në fund të jetës së tij i inkurajon lexuesit duke u thënë: “kushtoni kujdes” Shkrimit, i cili është si “një kandil që ndriçon në një vend të errët” (2 Pjetrit 1:19–20), si dhe i kujton ata për mësimin e apostullit Pal “në të gjitha letrat e tij” (2 Pjetrit 3:16). Në asnjë rast nuk lexojmë për nxitje për “t’i kushtuar vëmendje profetëve në kishat e juaja” apo për t’ju “bindur fjalëve të Zotit përmes profetëve tuaj,” etj. Megjithatë, padyshim që kishte profetë të cilët profetizonin në shumë grigja vendore pas vdekjes së apostujve. Me sa duket ata nuk kishin autoritet të barabartë me apostujt dhe autorët e Shkrimit e dinin këtë. Përfundimi është që profecitë sot nuk janë edhe ato “fjalë të Perëndisë”.
4. Si duhet të flasim rreth autoritetit të profecisë sot? Kështu, profecitë në kishë sot duhet të konsiderohen thjesht fjalë njerëzore, jo fjalë të Perëndisë si dhe jo të barabarta me fjalët e Perëndisë për sa i takon autoritetit të tyre. Por a bie në konflikt ky përfundim me mësimin apo praktikën e tanishme karizmatike? Mendoj se ai bie në konflikt me një pjesë të mirë të praktikës karizmatike, por jo me pjesën më të madhe të mësimit karizmatik.
Pjesa më e madhe e mësuesve karizmatikë sot, do të binin dakord që profecia bashkëkohore nuk është e barabartë me Shkrimin për sa i takon autoritetit të saj. Paçka se disa flasin për profecinë duke e quajtur “fjalë të Perëndisë” për sot, ka një dëshmi pothuajse uniforme prej të tëra seksioneve të lëvizjes karizmatike që profecia nuk është e përsosur dhe jo qelibar, dhe se ajo do të përmbajë elementë të cilëve nuk duhet t’u bindemi e as t’i besojmë. Për shembull, Bruce Yocum, autori i një libri karizmatik të përdorur gjerësisht mbi profecinë, shkruan: “Profecia mund të mos jetë e pastër (mendimet apo idetë tona mund të përzihen me mesazhin që marrim), edhe nëse i marrim drejtpërsëdrejti fjalët edhe nëse marrim një ide të përgjithshme të mesazhit.”[152]15
Por, duhet të thuhet se në praktikën aktuale, një pjesë e madhe e pështjellimit ka ardhur si rezultat i zakonit të bërjes së një hyrjeje profecive me frazën e zakonshme të Besëlidhjes së Vjetër “Kështu thotë Zoti” (frazë kjo që nuk përmendet asgjëkund në Besëlidhjen e Re nga asnjë prej profetëve në kishat e Besëlidhjes së Re). Kjo është për të ardhur keq sepse jep përshtypjen që fjalët që pasojnë janë fjalët e Perëndisë Vetë, ndërkohë që Besëlidhja e Re nuk e justifikon këtë mendim dhe kur u kërkohet me këmbëngulje, pjesa më e madhe e zëdhënësve karizmatikë të përgjegjshëm gjithsesi nuk do të donin ta pretendonin atë për çdo pjesë të profetizimeve të tyre. Kështu, shumëçka do të fitohej pa u humbur asgjë nëse ajo frazë hyrëse nuk do të përdorej.
Tani, është e vërtetë që Agaboja përdor një frazë të ngjashme (“Këtë thotë Fryma e Shenjtë”) Tek “Veprat” 21:11, por të njëjtat fjalë (Gr. τάδε λέγει) janë përdorur nga shkrimtarët e krishterë fill pas kohës së Besëlidhjes së Re për të paraqitur parafrazime shumë të përgjithshme apo që interpretime të zgjeruar ndjeshëm të asaj që është duke u raportuar (kështu për shembull Ignati Letra drejtuar filipianëve 7:1–2 [Rreth vitit 108 mbas K.] dhe Letra e Barnabës 6:8; 9:2, 5 [70–100 mbas K.]). Kjo frazë dukshëm mund të ketë kuptimin: “Kjo është në përgjithësi (apo afërsisht) ajo që Fryma e Shenjtë është duke na thënë.”
Nëse dikush vërtetë mendon se Perëndia është duke na kujtuar diçka e cila duhet t’i raportohet grigjës, nuk ka asgjë të gabuar sikur të thuash: “Mendoj se Zoti po më vë në mendje që...” ose “Më duket se Zoti po na tregon...” apo ndonjë shprehje tjetër të ngjashme. Sigurisht kjo nuk tingëllon aq e “fortë” sa shprehja “Kështu thotë Zoti,” por nëse mesazhi është vërtetë nga Perëndia, Fryma e Shenjtë do të bëjë që ajo të flasë me fuqi më të madhe në zemrat e atyre që duhet të dëgjojnë.
5. Një “zbulesë” spontane e bëri profecinë ndryshe nga dhuntitë e tjera. Nëse profecia nuk përmban pikërisht fjalët e Perëndisë, atëherë çfarë është ajo? Në ç’kuptim është ajo nga Perëndia?
Pali lë të kuptohet se Perëndia mund të sillte diçka në mënyrë spontane në mendje kështu që personi që profetizon do ta raportonte atë me fjalët e tij apo të saja. Pali e quan këtë një “zbulesë”: “Nëse ka një zbulesë ndonjë tjetër që rri ulur, le të heshtë i pari. Sepse të gjithë, njëri pas tjetrit, mund të profetizojnë, që të mësojnë të gjithë dhe të inkurajohen të gjithë” (1 Kor. 14:30–31). Këtu ai përdor fjalën zbulesë në kuptimin e gjerë të fjalës e jo në mënyrën teknike që teologët e kanë përdorur për të folur fjalët e Shkrimit, por Besëlidhja e Re gjetiu përdor termat zbuloj dhe zbulesë në këtë kuptim më të gjerë të komunikimit nga Perëndia që nuk rezulton në shkruarjen e Shkrimit apo fjalëve të barabarta me Shkrimet e shenjta për sa i takon autoritetit (shiko Fil. 3:15; Rom. 1:18; Efe. 1:17; Mat. 11:27).
Pali është duke iu referuar thjesht diçkaje që Perëndia mundet që në mënyrë të papritur të na sjellë në mëndje apo diçkaje që Perëndia mund ta ngulitë tek ndërgjegjja e dikujt në një mënyrë të atillë që personi ka ndjesinë se ajo është nga Perëndia. Ka mundësi që mendimi i sjellë ndër mend është veçanërisht i ndryshëm nga linja vetjake e të menduarit e personit, apo se ajo shoqërohet nga një lloj gjallërie apo urgjence apo këmbënguljeje, apo në ndonjë mënyrë tjetër i jep personit një kuptim mjaft të qartë se është nga Zoti.[153]16
Figura 53.1 ilustron idenë e një zbulese nga Perëndia e cila është raportuar me fjalët e vetë profetit (thjesht njerëzore).
Profeci Zbulesë
= Raportim i Zbulesës
Figura 53.1: Profecia ndodh kur një zbulesë nga Perëndia raportohet me fjalë (thjesht) njerëzore të vetë profetit
Kështu, nëse një i huaj vjen e të gjithë profetizojnë, “të fshehtat e zemrës së tij zbulohen; edhe kështu, duke rënë përmbys, do të adhurojë Perëndinë, duke deklaruar se Perëndia është me të vërtetë midis jush” (1 Kor. 14:25). Kam dëgjuar që kjo ka ndodhur në Amerikë në një kishë qartësisht jokarizmatike por Baptiste. Një folës misionar, ndaloi në mes të mesazhit që kishte dhe tha diçka të tillë: “Nuk e kisha planifikuar ta thoja këtë, por duket se Zoti po më tregon që dikush në këtë kishë sapo ka lënë gruan dhe familjen. Nëse është kështu, më lër të të them se Perëndia do që ti të kthehesh tek ata e të mësosh të ndjekësh modelin e Perëndisë për jetë familjare.” Ky misionar nuk e dinte por në llozhën e pandriçuar qe ulur një burrë i cili kishte hyrë në kishë pak momente më parë për herë të parë në jetën e vet. Përshkrimi i shkonte për shtat ekzaktësisht atij, dhe ky burrë tregoi që bëhej fjalë për të, e pranoi mëkatin e tij dhe filloi të kërkonte Perëndinë.
Në këtë mënyrë, profecia shërben si një “shenjë” për besimtarët (1 Kor. 14:22)—ajo është një demonstrim i qartë që Perëndia është pa diskutim në punë në mesin e tyre, një “shenjë” e dorës së Perëndisë që bekon grigjën. Gjithashtu, përderisa kjo do të funksionojë për kthimin në besim edhe të jobesimtarëve gjithashtu, Pali inkurajon që kjo dhunti të përdoret kur “hyjnë të paditur ose jobesimtarë” (1 Kor. 14:23).
Shumë të krishterë nga të gjitha periudhat e kishës kanë përjetuar apo dëgjuar për ngjarje të ngjashme – për shembull, një kërkesë e paplanifikuar por urgjente qe bërë për t’u lutur për disa misionarë të caktuar në Nigeri. Pastaj, shumë më vonë, ata të cilët u lutën, mësuan se pikërisht në atë kohë, misionarët në fjalë kishin bërë një aksident automobilistik apo se kishin qenë në një pikë konflikti intensiv frymëror e se kishin patur nevojë për ato lutje. Pali këtë ndjesi apo intuitë të këtyre gjërave do ta quante një “zbulesë,” dhe raportimi ndaj kishës së mbledhur për atë shtysë nga Perëndia do të quhej “profeci.” Kjo mund të ketë elementë të kuptimit nga vetë folësi apo interpretimi në të dhe ajo padyshim që ka nevojë për vlerësim dhe vënie në provë, megjithatë, ka një funksion të vlefshëm në kishë gjithsesi.[154]17
6. Dallimi mes profecisë dhe dhënies mësim. Me sa dimë ne, të gjitha “profecitë” e Besëlidhjes së Re u bazuan në këtë lloj shtytjeje spontane nga Fryma e Shenjtë (kr. Veprat 11:28; 21:4, 10–11; dhe vini re idetë e profecisë të paraqitura tek “Luka” 7:39; 22:63–64; “Gjoni” 4:19; 11:51). Nëse një person nuk merr një “zbulesë” spontane nga Perëndia, nuk ka profeci.
Në kontrast me këtë, nuk thuhet ndonjëherë për asnjë akt të foluri njerëzor që quhet “mësimdhënie” apo që kryhet nga një “mësues,” apo që përshkruhet nga folja “jap mësim,” se bazohet në një “zbulesë” në Besëlidhjen e Re. Përkundrazi, “mësimi” shpesh herë është thjesht një shpjegim apo zbatim i Shkrimit (Veprat 15:35; 11:11, 25; Rom. 2:21; 15:4; Kol. 3:16; Heb. 5:12) apo një përsëritje dhe shpjegim i udhëzimeve apostolike (Rom. 16:17; 2 Tim. 2:2; 3:10; etj.). Kjo është ajo që ne do të quanim “mësim Biblik” apo “predikim” sot.
Kështu, profecia ka më pak autoritet se të “dhënurit mësim,” dhe profecitë në kishë duhet që gjithnjë të jenë subjekt ndaj mësimit autoritar të Shkrimit. Timoteut nuk iu tha që të profetizonte udhëzimet e Palit në kishë; ai duhej që t’i jepte mësim ato (1 Tim. 4:11; 6:2). Pali nuk profetizoi stilin e tij të jetesës në Krishtin në çdo kishë; ai e dha mësim atë (1 Kor. 4:17). Thesalonikasve nuk iu kërkua që të ruanin traditat të cilat iu “profetizuan” atyre por traditat të cilat ata “mësuan” nga Pali (2 Thes. 2:15). Në ndryshim nga disa pikëpamje, ishin mësuesit dhe jo profetët ata që drejtonin e udhëzonin kishat e hershme.
Për rrjedhojë, ndër pleqtë ishin sidomos “ata që mundohen në fjalë e mësim” (1 Tim. 5:17), dhe një plak duhet të ishte “i aftë të japë mësim” (1 Tim. 3:2; kr. Titit 1:9)—por asgjë nuk thuhet për ndonjë prej pleqve, puna e të cilëve ishte profetizimi, e as nuk thuhet ndonjëherë se një plak duhet të jetë “i aftë të bëjë profeci” apo se pleqtë duhet të “ruajnë profecinë.” Në funksionin e tij drejtues, Timoteu duhej t’i kushtonte vëmendje vetes si dhe “mësimit” të tij (1 Tim. 4:16), por atij nuk i thuhet kurrë t’i kushtojë vëmendje profetizimit të tij. Jakobi paralajmëroi duke thënë se ata të cilët japin mësim, e jo ata të cilët profetizojnë do të gjykohen më ashpër (Jakobi 3:1).
Detyra e interpretimit dhe e zbatimit të Shkrimit atëherë, është quajtur “mësimdhënie” në Besëlidhjen e Re. Paçka se disa kanë pretenduar se profetët në kishat e Besëlidhjes së Re kanë dhënë interpretime “të frymëzuara karizmatike” të Shkrimit të Besëlidhjes së Vjetër, ky pretendim si zor se ka qenë bindës, kryesisht për shkak se është e vështirë të gjesh në Besëlidhjen e Re ndonjë shembull bindës në të cilin fjala “profet” të përdoret për t’iu referuar dikujt të përfshirë në këtë lloj veprimtarie.
Kështu, dallimi është mjaft i qartë: nëse një mesazh është rezultat i një reflektimi të vetëdijshëm mbi tekstin e Shkrimit, i cili përmban interpretim të tekstit si dhe zbatime në jetë, atëherë ai është (sipas kuptimit të Besëlidhjes së Re) një mësim. Por nëse një mesazh është raportimi i diçkaje që Perëndia sjell papritur në mendje, atëherë ajo është një profeci. Sigurisht, edhe mësimet e përgatitura mund të ndërpriten nga një material i paplanifikuar shtesë të cilin mësuesi biblik papritur ndjeu që Perëndia po i sjell në mendje, e në atë rast, do të ishte një “mësim” me një element profecie të përzierë në të.
7. Kundërshtim: Kjo e bën profecinë “tepër subjektive.” Në këtë pikë, disa kanë kundërshtuar duke thënë se pritja për “nxitje” të tilla nga Perëndia është “thjesht tepër subjektive” si proces. Por, si përgjigje, mund të thuhet se për shëndetin e kishës, shpesh herë njerëzit të cilët e ngrenë këtë kundërshtim janë ata të cilët kanë nevojë për këtë proces subjektiv më tepër në jetën e tyre të krishterë! Kjo dhunti kërkon pritjen tek Zoti, mbajtjen vesh për zërin e Tij, dëgjimin e nxitjeve të Tij në zemrat tona. Për të krishterët të cilët janë plotësisht ungjillorë, të kthjellët nga ana doktrinare, intelektualë dhe “objektivë,” me shumë mundësi, ajo gjë që nevojitet më së shumti është ndikimi i fortë baraspeshues i një marrëdhënieje jetësore “subjektive” me Zotin në jetën e përditshme. Gjithashtu, këta njerëz janë po ata të cilët kanë më pak gjasa për të qenë të përfundojnë prej të tjerëve në gabime, sepse ata tashmë i vënë një theks të madh themelimit të fortë në Fjalën e Perëndisë.
Megjithatë, ekziston një rrezik i kundërt i një mbështetjeje të tepruar mbi mbresat subjektive për të marrë udhëzim, dhe ndaj kësaj është e qartë se duhet të ruhemi. Njerëzit të cilët në mënyrë të vazhdueshme kërkojnë “mesazhe” subjektive nga Perëndia për të udhëzuar jetët e tyre, duhen të paralajmërohen se udhëzimi subjektiv personal nuk është një funksion primar në profecinë e Besëlidhjes së Re. Ata kanë nevojë t’i vënë një theks më të madh Shkrimit e që të kërkojnë mençurinë e sigurt të Perëndisë të shkruar atje.
Shumë shkrimtarë karizmatikë do të binin dakord me këtë paralajmërim, ashtu sikurse lënë të kuptohet edhe citimet e mëposhtme:
Majkëll Harpër (Michael Harper [pastor karizmatik Anglikan]):
Profecitë të cilat u thonë njerëzve të tjerë se çfarë duhet të bëjnë—duhen shqyrtuar me mjaft dyshim.[155]18
Danëlld Xhi (Donald Gee [Asambletë e Perëndisë]):
Shumë prej gabimeve që kanë të bëjnë me dhuntitë frymërore, dalin kur ne dëshirojmë që e jashtëzakonshme dhe e veçanta të bëhet e shpeshta dhe e zakonshmja. Le që të tërë ata të cilët krijojnë një dëshirë të tepruar për “mesazhe” përmes dhuntive, të paralajmërohen nga dështimet e brezave të kaluar si dhe e atij të tanishmit ... Shkrimi i Shenjtë është një llambë në këmbën time dhe një dritë në shtegun tim.[156]19
Danëlld Brixh (Donald Bridge [pastor karizmatik britanik]):
Iluministi në mënyrë të pandërprerë zbulon që “Perëndia i thotë” të bëjë gjëra të ndryshme ... Iluministët shpesh herë janë shumë të sinqertë, shumë të përkushtuar dhe tërësisht të përkushtuar për t’iu bindur Perëndisë, gjë që turpëron edhe të krishterët më të kujdesshëm. Gjithsesi, ata po shkojnë në një shteg të rrezikshëm. Paraardhësit e tyre kanë ecur nëpër të më parë dhe gjithmonë me rezultate shkatërrimtare në afatgjatë. Ndjenjat e brendshme si dhe shtysat e veçanta janë subjektive nga vetë natyra e tyre. Bibla na siguron udhëzuesin tonë objektiv.[157]20
8. Profecitë mund të përfshijnë çfarëdolloj përmbajtjeje ndërtuese. Shembujt e profecive në Besëlidhjen e Re të përmendur më lart, tregojnë që ideja e profecisë si vetëm “parashikim i të ardhmes” është padyshim e gabuar. Kanë qenë disa parashikime (Veprat 11:28; 21:11), por pati gjithashtu zbulime të mëkateve (1 Kor. 14:25). Në fakt, çfarëdo gjëje që ndërton mund të qe përfshirë, sepse Pali thotë: “Kurse ai që profetizon, u flet njerëzve për ndërtim, për nxitje e përdëllim” (1 Kor. 14:3). Një tregues tjetër i vlerës së profecisë, ishte që ajo mund të fliste ndaj nevojave të zemrave të popullit në një mënyrë spontane e të drejtpërdrejtë.
9. Shumë vetë në grigjë mund të profetizojnë. Një dobi tjetër e madhe e profecisë është se ajo na siguron mundësinë për pjesëmarrje nga kushdo në grigjë, jo thjesht ata të cilët janë folës të talentuar apo të cilët kanë dhunti për mësimdhënien. Pali thotë se dëshiron që “të gjithë” në Korint të profetizojnë (1 Kor. 14:5), dhe ai thotë: “Të gjithë, njëri pas tjetrit, mund të profetizojnë, që të mësojnë të gjithë dhe të inkurajohen të gjithë” (1 Kor. 14:31).[158]21 Kjo nuk do të thotë se çdo besimtar faktikisht do të jetë në gjendje që të profetizojë, sepse Pali thotë: “Jo të tërë janë profetë, apo jo?” (1 Kor. 12:29, përkthimi i autorit). Por, kjo nuk do të thotë se kushdo që merr një “zbulesë” nga Perëndia ka leje për të profetizuar (brenda udhëzimeve të Palit), si dhe sugjeron që shumë do të marrin zbulesa të tilla.[159]22 Për shkak të kësaj, një hapje më e madhe ndaj dhuntisë së profecisë mund të na ndihmojë ta tejkalojmë situatën në të cilën shumë prej atyre që mblidhen në takimet e kishave, tona janë thjesht spektatorë e jo pjesëmarrës. Duke e shuar punën e Frymës në këtë fushë, ndoshta ne po i kontribuojmë problemit të “krishterimit prej spektatorësh”.
10. Ne duhet që “të kërkojmë me zell” profecinë. Pali kishte një vlerësim kaq të lartë për këtë dhunti saqë ai u tha korintasve: “Kapuni pas dashurisë dhe kërkoni me zell të zjarrtë dhuntitë frymërore, por sidomos, që të mund të profetizoni” (1 Kor. 14:1). Pastaj, në fund të diskutimit të tij të dhuntive frymërore, ai tha përsëri: “Prandaj, o vëllezër, kërkoni me zell të zjarrtë të profetizoni” (1 Kor. 14:39). Dhe tha: “Ai që flet një gjuhë tjetër ndërton veten e tij” (1 Kor. 14:4).
Nëse Pali do të kishte qenë i zellshëm për dhuntinë e profecisë që të funksiononte në Korint, sado e trazuar që ajo kishë ishte nga papjekuria, egoizmi, ndasitë si dhe problemet e tjera, atëherë a nuk duhet që edhe ne në mënyrë aktive të kërkojmë këtë dhunti të çmuar në grigjat tona sot? Ne ungjillorët të cilët shpallim se besojmë dhe se u bindemi gjithçkaje që thonë Shkrimet, a nuk duhet që të besojmë e t’i bindemi edhe kësaj? Gjithashtu, a mundet që një qëndrim më i hapur ndaj dhuntisë së profecisë të na ndihmojë të korrigjojmë një mungesë të rrezikshme baraspeshe në jetën e kishës, një mungesë pabarazie e cila vjen për shkak se ne jemi tepër ekskluzivisht intelektualë, objektivë dhe të ngurtë nga ana doktrinare?
11. Inkurajimi dhe normimi i profecisë në kishën vendore. Së fundi, nëse një kishë fillon të inkurajojë përdorimin e profecisë atje ku ajo nuk është përdorur kurrë më përpara, çfarë duhet të bëjë? Si do mundet ajo që ta inkurajojë këtë dhunti pa rënë në keqpërdorim të saj?
Për të tërë krishterët, dhe veçanërisht për pastorët si dhe të tjerët të cilët kanë përgjegjësi të lidhura me mësimdhënien në kishë, një sërë hapash do të ishin edhe të përshtatshëm edhe të mençura nga ana pastorale: (1) Lutuni seriozisht për mençurinë e Zotit dhe se si dhe kur t’i qaseni këtij subjekti në kishë. (2) Mbi këtë temë duhet të ketë mësimdhënie në sesionet e zakonshme mësimore të Biblës që kisha ofron tashmë. (3) Kisha duhet të tregojë durim e të veprojë me ngadalë (drejtuesit e kishës nuk duhet të jenë “zotërues” (apo “imponues”) (1 Pjetrit 5:3), dhe një qasje e duruar do të shmangë largimin e njerëzve prej frikës apo tëhuajtjes së panevojshme të tyre. (4) Kisha duhet të njohë dhe inkurajojë dhuntinë e profecisë në mënyrat se si ajo ka qenë duke funksionuar tashmë në kishë, në takimet e lutjes së kishës, për shembull, kur dikush është ndjerë në mënyrë të pazakontë “i drejtuar” nga Fryma e Shenjtë për t’u lutur për diçka, apo kur është dukur që Fryma e Shenjtë po sillte në mendje një himn apo pasazh të Shkrimit, apo kur i ka dhënë një kuptim të caktuar apo një fokus specifik një kohe adhurimi në grup ose një kohe lutjeje. Madje edhe të krishterët në kishat të cilat nuk janë të hapura ndaj dhuntisë së profecisë, mundet që të paktën të jenë të ndjeshëm ndaj shtysave prej Frymës së Shenjtë në lidhje me se për çfarë të luten në takimet e lutjes së kishës, e pastaj mund t’i shprehin këto shtysa në formën e një lutjeje (që mund të quhet një “lutje profetike”) ndaj Zotit.
(5) Nëse katër hapat e parë janë ndjekur, si dhe nëse grigja dhe udhëheqësia e saj do ta pranojë, disa mundësi për përdorimin e dhuntisë së profecisë, mund të krijohen në shërbesat më pak formale të adhurimit në kishë, apo në grupet shtëpiake që janë më të vogla. Nëse kjo gjë lejohet, ata të cilët profetizojnë duhet t’u përmbahen udhëzimeve të Shkrimit (1 Kor. 14:29–36), duhet që në mënyrë të mirëfilltë të kërkojnë ndërtimin e kishës e jo prestigjin e tyre vetjak (1 Kor. 14:12, 26), si dhe nuk duhet të dominojnë takimin apo të jenë tejet dramatikë apo emocionalë në të folurin e tyre (kësisoj do ta tërheqin vëmendjen tek vetja në vend që ta përqendrojnë atë tek Zoti). Profecitë duhet që padyshim të vlerësohen në përputhje me mësimet e Shkrimit (1 Kor. 14:29–36; 1 Thes. 5:19–21).
(6) Nëse dhuntia e profecisë fillon që të përdoret në një kishë, kisha duhet të theksojë edhe më tepër vlerën e madhe superiore të Shkrimit si burimi tek i cili të krishterët mund të shkojnë gjithmonë për të dëgjuar zërin e Perëndisë së gjallë. Profecia është një dhunti e çmuar, ashtu sikurse janë edhe shumë dhunti të tjera, por është pikërisht tek Shkrimi që Perëndia dhe vetëm Perëndia na flet me fjalët e Tij, edhe sot si dhe përgjatë gjithë jetës tonë. Në vend që të mbetemi me shpresa në çdo shërbesë adhurimi se pika kulmore do të jetë ndonjë fjalë profecie, atyre të cilët përdorin dhuntinë e profecisë, duhet t’u kujtohet se ne duhet ta gjejmë përqendrimin tonë të gëzimit, pritshmërinë tonë si dhe kënaqësinë tonë tek Perëndia Vetë ndërkohë që Ai na flet nëpërmjet Biblës. Atje ne kemi një thesar vlere të pafundme: fjalët aktuale të Krijuesit tonë i Cili na flet në një gjuhë të kuptueshme për ne. Gjithashtu, në vend që të kërkojmë shpesh herë udhëzime përmes profecisë, ne duhet të theksojmë se ne duhet të gjejmë udhëzim për jetën tonë tek Shkrimi. Tek Shkrimi kemi burimin tonë për drejtimin, fokusin tonë kur kërkojmë vullnetin e Perëndisë si dhe standardin tonë të mjaftueshëm si dhe tërësisht të besueshëm. Mbi bazën e fjalëve të Perëndisë në Shkrim, ne mund të themi me bindje të plotë se “Fjala jote është një llambë në këmbën time dhe një dritë në shtegun tim” (Ps. 119:105).
B. Mësimdhënia
Dhuntia e të dhënit mësim, në Besëlidhjen e Re, është aftësia për të shpjeguar Shkrimin dhe për ta zbatuar atë tek jeta e njerëzve. Kjo është evidente në një sërë pasazhesh. Tek “Veprat” 15:35, Pali dhe Barnaba si dhe “shumë të tjerë” janë në Antiok “duke mësuar dhe duke shpallur ... fjalën e Zotit.” Në Korint, Pali qëndroi një vit e gjysmë “duke mësuar ndër ta fjalën e Perëndisë” (Veprat 18:11). Gjithashtu, lexuesit e letrës së hebrenjve, paçka se duhet të kishin qenë mësues, kishin më shumë nevojë për të patur dikë që t’u mësonte atyre përsëri “gjërat elementare të fillimit të thënieve të Perëndisë” (Heb. 5:12). Pali u thotë romakëve se fjalët e Shkrimeve të Besëlidhjes së Vjetër “u shkruan për mësimin tonë (apo “mësimdhënien,” Gr. διδασκαλία, G1436)” (Rom. 15:4), dhe i shkruan Timoteut se “i gjithë Shkrimi” është “i dobishëm për mësim [διδασκαλία]” (2 Tim. 3:16).
Sigurisht, nëse “mësimdhënia” në kishën e hershme ka qenë kaq shpesh e bazuar në Shkrimet e Besëlidhjes së Vjetër, nuk është për t’u habitur që ajo të mund të jetë e bazuar edhe në diçka të barabartë në autoritet me Shkrimin, konkretisht një tërësie të pranuar udhëzimesh apostolike. Kështu, Timoteu duhet t’i merrte mësimet që kishte marrë nga Pali dhe t’ia besonte ato njerëzve besnikë të cilët do të ishin në gjendje që t’ua “mësojnë edhe të tjerëve” (2 Tim. 2:2). Gjithashtu, thesalonikasve iu tha: “ruani traditat” që u ishin “mësuar” nga Pali (2 Thes. 2:15). Larg prej të qenurit bazuar në një zbulesë spontane të ardhur gjatë shërbesës së adhurimit në kishë (siç ishte profecia), ky lloj “mësimi” ishte përsëritja dhe shpjegimi i mësimit autentik apostolik. Të jepje mësim në kundërshtim me udhëzimet e Palit do të thoshte të jepje mësim një doktrinë të ndryshme apo heretike (ἑτεροδιδασκαλέω, G2281) dhe të mos arrije t’i kushtoje vëmendje “fjalëve të shëndosha të Zotit tonë Jezus Krisht dhe doktrinës sipas perëndishmërisë” (1 Tim. 6:3). Në fakt, Pali tha se Timoteu duhet t’i kujtonte korintasit për mënyrën e veprimit të Palit “siç mësoj kudo në çdo kishë” (1 Kor. 4:17). Në mënyrë të ngjashme, Timoteut i thuhet “porosit këto gjëra dhe mëso” (1 Tim. 4:11) si dhe “mëso dhe këshillo” (1 Tim. 6:2) Udhëzimet e Palit drejtuar kishës së efesianëve. Kështu, nuk ishte profecia por mësimdhënia ajo gjë e cila në një kuptim të parë (nga apostujt) siguronte e para normat doktrinare dhe etike përmes të cilave rregullohej veprimtaria e kishës. Gjithashtu, ata që mësuan nga apostujt, gjithashtu dhanë mësim dhe mësimi i tyre udhëzoi dhe drejtoi kishat vendore.[160]23
Kështu, mësimdhënia në lidhje me letrat e Besëlidhjes së Re, përbëhej nga përsëritja dhe shpjegimi i fjalëve të Shkrimit (apo i mësimeve njësoj autoritare të Jezusit dhe të apostujve) si dhe zbatimi i tyre ndaj dëgjuesve. Në letrat e Besëlidhjes së Re, “mësimdhënia” është diçka shumë e ngjashme me atë që është përshkruar nga fraza jonë që përdorim sot “mësim biblik”.
C. Mrekullitë
Fill pas apostujve, profetëve dhe mësuesve, Pali thotë “pastaj vepra të fuqishme” (1 Kor. 12:28). Paçka se shumë prej mrekullive të cilat vërehen në Besëlidhjen e Re qenë specifikisht vepra të fuqishme shërimi, Pali këtu e renditi shërimin si një dhunti të veçantë. Për rrjedhojë, në këtë kontekst, ai duhet të ketë në mendje diçka tjetër e jo shërimin fizik.
Ne duhet të kuptojmë se fjala mrekulli në anglisht, mund të mos japë një kuptim të afërt me atë që synonte Pali, përderisa fjala greqisht është thjesht forma në shumës e fjalës δύναμις (G1539) “fuqi.”[161]24 Kjo do të thotë se ky term mund t’i referohet cilësdo lloj veprimtarie ku fuqia e madhe e Perëndisë është evidente. Termi në fjalë mund të përfshijë përgjigje ndaj lutjeve për çlirimin nga rreziku ndaj fizikut (si në rastin e çlirimit të apostujve nga burgu tek “Veprat” 5:19–20 apo 12:6–11), apo veprave të fuqishme të gjykimit mbi armiqtë e ungjillit apo ato që kërkojnë disiplinë përbrenda kishës (shiko Veprat 5:1–11; 13:9–12), apo çlirim të mrekullueshëm nga dëmtimet (si në rastin e Palit dhe nepërkës tek “Veprat” 28:3–6). Por veprime të tilla fuqie frymërore mund të përfshijnë gjithashtu fuqinë për të ngadhënjyer mbi kundërshtinë demonike (ashtu sikurse tek “Veprat” 16:18; kr. Luka 10:17).
Përderisa Pali nuk e përkufizon “vepra mrekullie” më specifikisht sesa kaq, ne mund të themi se dhuntia e mrekullive mund të përfshijë funksionimin e fuqisë hyjnore në çlirimin nga rreziku, në ndërhyrjen për të plotësuar nevoja të veçanta në botën fizike (si në rastin e Elijës tek “1 Mbret.” 17:1–16), në gjykim ndaj atyre të cilët në mënyrë të paarsyeshme dhe të dhunshme e kundërshtojnë mesazhin e ungjillit, në dhënien e dërrmës ndaj forcave demonike që bëjnë luftë kundër kishës, si dhe në çfarëdo mënyre tjetër në të cilën fuqia e Perëndisë manifestohet në një mënyrë të dukshme për të çuar përpara qëllimet e Perëndisë në një situatë të caktuar. Të tëra këto do të ishin vepra të “fuqishme” në të cilat kisha do të ndihmohej dhe lavdia e Perëndisë do të bëhej më evidente. (Shiko gjithashtu diskutimin e mrekullive në kapitullin 17.)
D. Shërimi
1. Hyrje: Sëmundjet dhe shëndeti në historinë e shpengimit. Ne duhet të kuptojmë që në fillim se sëmundjet fizike erdhën si rezultat i rënies së Adamit dhe se sëmundjet e lëngatat janë thjesht pjesë e rrjedhojës së mallkimit pas rënies së njerëzimit, e që si përfundim do të çojnë drejt vdekjes fizike. Gjithsesi, Krishti na shpengoi nga ai mallkim kur vdiq në kryq: “Megjithatë ai mbante sëmundjet tona dhe kishte marrë përsipër dhembjet tona ... për shkak të vurratave të tij ne jemi shëruar” (Isa. 53:4–5). Ky pasazh i referohet si shërimit fizik ashtu edhe atij frymëror që Krishti bleu për ne, sepse Pjetri e citon për t’iu referuar shpëtimit tonë: “Ai vetë i barti mëkatet tona në trupin e tij mbi drurin e kryqit që ne, të vdekur për mëkate, të rrojmë për drejtësi; dhe me vurratat e tij ju u shëruat” (1 Pjetrit 2:24).
Por Mateu citon të njëjtin pasazh nga Isaia me referencë ndaj shërimeve fizike që Jezusi kreu: “dhe, me fjalën, i dëboi frymërat dhe i shëroi të gjithë të sëmurët, që të përmbushej e thëna përmes profetit Isaia kur tha: «Ai i mori lëngatat tona dhe i mbarti sëmundjet tona”’ (Mat. 8:16–17).
Të tërë të krishterët, me shumë mundësi do të ishin të një mendjeje se në shlesën që Krishti ka blerë për ne dhe në veprën e Tij të shpengimit, ka jo vetëm një liri të plotë nga mëkati por gjithashtu një liri të plotë nga dobësitë fizike dhe lëngatat (shiko kapitullin 42 mbi përlëvdimin). Gjithashtu, të tërë të krishterët pa dyshim që do të ishin të një mendjeje se zotërimi i plotë dhe tërësor prej nesh i të tërë dobive që Krishti fitoi për ne, nuk do të arrihet përpara rikthimit të Krishtit: vetëm me “ardhjen e tij” (1 Kor. 15:23) ne do të marrim trupat tanë të përsosur të ringjallur. E njëjta gjë vlen të thuhet për shërimin fizik si dhe për shpengimin nga sëmundjet fizike të cilat erdhën si rezultat i mallkimit tek “Zanafilla” 3: zotërimi ynë i plotë i shpengimit nga sëmundjet fizike, nuk do të jetë i yni derisa Krishti të kthehet e ne të marrim trupa të ringjallur.[162]25
Por, çështja me të cilën përballemi në lidhje me dhuntinë e shërimit, është nëse Perëndia mundet që hera-herës të na japë një parashije apo një kapar të shërimit fizik të cilin Ai do të na e japë plotësisht në të ardhmen.[163]26 Shërimet e mrekullueshme prej Jezusit, pa dyshim që tregojnë se nganjëherë, Perëndia është i gatshëm të na japë një parashijim të pjesshëm të shëndetit të përsosur që të do jetë yni në përjetësi. Gjithashtu, shërbesa e shërimit e shikuar në jetën e apostujve si dhe të të tjerëve në kishën e hershme, tregon gjithashtu se kjo ishte pjesë e shërbesës së epokës së besëlidhjes së re. Si e tillë, ajo përshtatet me modelin më të madh të bekimeve në besëlidhjen e re, ku shumë apo e gjitha ajo jep një parashije të pjesshme të bekimeve të cilat do të jenë tonat kur Krishti të kthehet. Ne “tashmë” zotërojmë disa prej bekimeve të mbretërisë, por ato bekime “ende nuk janë” tërësisht tonat.
2. Qëllimi i shërimit. Ashtu sikurse me dhuntitë e tjera frymërore, shërimi ka një sërë qëllimesh. Padyshim që ai funksionin si një “shenjë” për të autentikuar mesazhin e ungjillit si dhe për të treguar që mbretëria e Perëndisë ka ardhur. Pastaj shërimi gjithashtu sjell ngushëllim dhe shëndet ndaj atyre që janë të sëmurë, dhe kësisoj demonstron atributin e Perëndisë për mëshirë ndaj atyre që janë në vështirësi. Së treti, shërimi i pajis njerëzit për shërbesë, ndërkohë që pengesat fizike ndaj shërbesës janë hequr. Së katërti, shërimi siguron një mundësi për Perëndinë që të përlëvdohet ndërkohë që njerëzit kërkojnë prova fizike të mirësisë, dashurisë, fuqisë, mençurisë dhe pranisë së Tij.
3. Çfarë mund të thuhet rreth përdorimit të ilaçeve? Cila është marrëdhënia mes lutjes për shërbim si dhe përdorimit të ilaçeve si dhe zotësisë së një mjeku? Padyshim që ne duhet të përdorim ilaçet nëse ato janë të disponueshme për shkak se Perëndia ka krijuar gjithashtu substanca në tokë të cilat mund të kthehen në ilaçe e që kanë veti shëruese. Kështu, ilaçet duhen konsideruar pjesë e të tërë krijimit të cilin Perëndia e konsideroi “shumë të mirë” (Zan. 1:31). Ne duhet që me gatishmëri të përdorim ilaçe duke qenë mirënjohës ndaj Zotit, sepse “Zotit i përket toka dhe të gjitha gjërat që janë në të” (Ps. 24:1). Në fakt, kur ilaçet janë të disponueshme dhe ne refuzojmë t’i përdorim (në rastet kur do rrezikonim veten apo të tjerët), atëherë duket se ne jemi duke vepruar gabim duke e “tunduar” Zotin Perëndinë tonë (kr. Luka 4:12): kjo është e ngjashme me rastin kur Satani tundoi Jezusin që të hidhej nga tempulli e jo të zbriste shkallët. Atje ku mënyrat e zakonshme të zbritjes nga tempulli (shkallët) janë të disponueshme, do të ishte “tundim” ndaj Perëndisë po të hidheshe e me këtë të kërkoje që Ai të kryente një mrekulli në po atë çast. Refuzimi i përdorimit të ilaçeve efikase, duke këmbëngulur që Perëndia të kryejë një mrekulli shërimi në vend të shërimit përmes ilaçeve, është shumë e ngjashme me këtë.
Sigurisht, është e gabuar të mbështetesh tek mjekët apo tek ilaçet në vend që të mbështetesh tek Zoti, një gabim ky i bërë tragjikisht nga mbreti Asa:
Në vitin e tridhjetenëntë të mbretërimit të tij Asa u sëmur nga këmbët dhe sëmundja e tij ishte shumë e rëndë, por gjatë sëmundjes së tij ai nuk e kërkoi Zotin, por iu drejtua mjekëve. Kështu Asa pushoi bashkë me etërit e tij dhe vdiq në vitin e dyzetenjëtë të mbretërisë së tij. (2 Kron. 16:12–13)
Por, nëse ilaçet përdoren të lidhura me lutjet, atëherë ne duhet të presim që Perëndia të bekojë dhe shumëfishojë efikasitetin e ilaceve.[164]27 Edhe kur Isaia kishte marrë nga Zoti një premtim për shërim për mbretin Ezekiah, ai u tha shërbëtorëve të Ezekiah’s që të sillnin një jaki fiqsh dhe ta vinin atë (si kurë mjekësore) mbi një ulcer prej të cilit vuante Ezekiah: “Pastaj Isaia tha: «Merrni një jaki fiqsh». Kështu ata e morën dhe e vunë mbi ulcerën, dhe mbreti u shërua”’ (2 Mbr. 20:7).
Sidoqoftë, nganjëherë nuk ka ilaçe të përshtatshme të disponueshme, ose ilaçet nuk japin rezultat. Pa dyshim që ne duhet të mbajmë mend që Perëndia mund të shërojë atje ku mjekët dhe ilaçet nuk munden të shërojnë (dhe mund të habitemi po të kuptojmë se sa shpesh mjekët nuk mund të shërojnë, qoftë edhe në vendet e përparuara mjekësore). Për më tepër, mund të ketë shumë raste kur një sëmundje nuk po na rrezikon neve apo të tjerët aty për aty, dhe ne vendosim t’i kërkojmë Perëndisë që të shërojë sëmundjet tona pa përdorimin e ilaçeve, thjesht për shkak se ne kërkojmë me këtë një mundësi tjetër për të ushtruar besimin tonë e për t’i dhënë Atij lavdi, dhe ndoshta për shkak se urojmë të shmangim përdorimin e kohës apo parasë për të përdorur mjetet mjekësore, apo sepse urojmë të shmangim efektet-anësore që kanë disa ilaçe. Në të tëra këto raste, është thjesht çështje zgjedhjeje personale dhe kjo nuk do dilte si “tundim” ndaj Perëndisë. (Sidoqoftë, një vendim për të mos përdorur ilaçe në këto raste duhet të jetë një zgjedhje personale e jo një e imponuar tek të tjerët.)
Ne shikojmë Jezusin i Cili shëron qartësisht atje ku mënyrat mjekësore kanë dështuar, kur “një grua që kishte një rrjedhje gjaku prej dymbëdhjetë vjetësh dhe kishte shpenzuar ndër mjekë gjithçka ajo kishte, pa mundur që të shërohej nga asnjeri, iu afrua nga pas dhe i preku cepin e rrobës së tij dhe në atë çast iu pre rrjedhja e gjakut” (Luka 8:43–44). Pa dyshim që kishte shumë njerëz të cilëve mjekësia nuk mund t’u vinte në ndihmë por të cilët erdhën kudo ku Jezusi po jepte mësim e po shëronte, e megjithatë, ne lexojmë se “të gjithë ata që kishin të sëmurë me sëmundje të ndryshme i prunë tek ai; dhe ai i shëroi duke vënë duart mbi secilin prej tyre” (Luka 4:40). Nuk pati sëmundje të cilat Jezusi nuk qe në gjendje që t’i shëronte.
4. A tregon Besëlidhja e Re metoda të zakonshme të përdorura në shërim? Metodat e përdorura nga Jezusi si dhe dishepujt për të sjellë shërim, variojnë nga njëri rast në tjetrin, por më shpesh ato përfshijnë vënien e duarve.[165]28 Në vargun e sapo cituar, Jezusi pa dyshim që mund të kishte shqiptuar një urdhëresë të fuqishme e t’i kishte shëruar të gjithë ata që ishin në atë turmë të madhe në çast, por në vend të kësaj, “ai i shëroi duke vënë duart mbi secilin prej tyre” (Luka 4:40). Vënia e duarve duket se ka qenë mënyra kryesore që Jezusi përdori për të shëruar, sepse kur njerëzit erdhën dhe i kërkuan shërim, ata nuk është se thjesht kërkuan lutje por thanë, për shembull, “eja, vëre dorën tënde mbi të dhe ajo do të jetojë” (Mat. 9:18).[166]29
Një simbol tjetër fizik i fuqisë së Frymës së Shenjtë që vjen për të shëruar, ishte vajosja me vaj. Dishepujt e Jezusit “vajosnin me vaj shumë të sëmurë dhe i shëronin” (Marku 6:13). Po ashtu, Jakobi u thotë pleqve të kishës që të vajosin të sëmurin me vaj kur luten: “A është i sëmurë ndonjë nga ju? Le të thërrasë pleqtë e kishës dhe ata të luten përmbi të, mbasi ta lyejnë me vaj në emër të Zotit, dhe lutja e besimit do ta shpëtojë të sëmurin dhe Zoti do ta ngrejë atë; dhe nëse ka bërë mëkate, do t'i falen” (Jakobi 5:14–15).[167]30
Besëlidhja e Re shpesh herë thekson rolin e besimit në procesin e shërimit. Nganjëherë besimi i personit të sëmurë (Luka 8:48; 17:19), herë të tjera besimi i të tjerëve që e sjellin personin e sëmurë për t’u shëruar. Tek “Jakobi” 5:15 janë pleqtë ata të cilët luten dhe Jakobi thotë se është “lutja e besimit” që e shpëton personin e sëmurë. Kjo atëherë duhet të jetë besimi i pleqve që luten,[168]31 jo besimi i atij që është i sëmurë. Kur katër persona zbritën një të paralizuar përmes një të çare në çati mbi vendin ku Jezusi po predikonte, lexojmë: “Jezusi, kur pa besimin e tyre...” (Mark 2:5). Herë të tjera, Jezusi përmend besimin e gruas kanaanite në lidhje me shërimin e vajzës së saj (Mat. 15:28), apo të centurionit për shërimin e shërbëtorit të tij (Mat. 8:10, 13).[169]32
5. Si duhet të lutemi atëherë për shërim? Si duhet atëherë që të lutemi në lidhje me sëmundjet fizike? Padyshim që është e drejtë t’i kërkojmë Perëndisë për shërim sepse Jezusi na thotë që të lutemi kështu: “Na shpëto nga i ligu” (Mat. 6:13), dhe apostulli Gjon i shkruan Gaiusit, “Uroj të kesh mbarësi në çdo gjë dhe të jesh shëndoshë” (3 Gjonit 2). Për më tepër, Jezusi në mënyrë të shpeshtë i shëroi të tërë ata të cilët u sollën tek Ai, e Ai kurrë nuk i largoi njerëzit duke u thënë se do të ishte mirë për ta që të mbeteshin të sëmurë edhe më gjatë! Plus kësaj, kurdoherë që ne marrim çfarëdolloj ilaçi apo kërkojmë çfarëdolloj ndihme mjekësore për një sëmundje, nëpërmjet këtyre veprimeve ne e pranojmë se mendojmë se është vullneti i Perëndisë që ne të kërkojmë të jemi të shëndetshëm. Po qe se do të mendonim se Perëndia do prej nesh të vazhdojmë në sëmundjet tona, ne kurrë nuk do të kërkonim mjete mjekësore për shërim! Kështu, kur ne lutemi, duket gjë e drejtë që supozimi ynë i parë, në mos ne kemi arsye specifike për të menduar tjetër gjë, duhet të jetë që Perëndia do ta ketë për kënaqësi për ta shëruar personin për të cilin ne po lutemi, dhe me sa mund të shikojmë nga Shkrimi, ky është vullneti i zbuluar i Perëndisë.[170]33
Ken Bllu (Ken Blue) ka një vëzhgim të dobishëm këtu. Ai thotë se nëse ne dëshirojmë të kuptojmë qëndrimin e Perëndisë ndaj shërimit fizik, ne duhet të shikojmë jetën dhe shërbesën e Jezusit. Bllu thotë: “Nëse Jezusi me të vërtetë na zbulon karakterin e Perëndisë, atëherë ne mund të reshtim së spekuluari dhe debatuari për vullnetin e Perëndisë kur sëmuremi si dhe për shërimin. Jezusi i shëroi njerëzit për shkak se kishte dashuri për ta. Shumë thjesht, Ai kishte dhembshuri për ta; Ai qe në anën e tyre; Ai donte të zgjidhte problemet e tyre.”[171]34 Ky është një argument i fuqishëm, veçanërisht kur gërshetohet me kuptimin që Jezusi erdhi për të inauguruar praninë e mbretërisë së Perëndisë ndër ne, si dhe për të na treguar se si do të jetë mbretëria e Perëndisë.
Si duhet të lutemi atëherë? Padyshim që është e drejtë t’i kërkojmë Perëndisë shërim, dhe ne duhet të shkojmë tek Ai me kërkesën e thjeshtë që në kohë nevoje, Ai të japë shërimin fizik. Jakobi na paralajmëron duke na thënë se mosbesimi do të mjaftonte për të na çuar në mungesë lutjeje dhe në dështim për të marrë përgjigje nga Perëndia: “nuk keni, sepse nuk lypni” (Jakobi 4:2). Por kur ne lutemi për shërim, ne duhet të mbajmë mend që ne duhet të lutemi që Perëndia të përlëvdohet në këtë situatë, pavarësisht nëse ai zgjedh për të shëruar apo jo. Gjithashtu, ne duhet të lutemi me të njëjtën dhembshuri në zemër që ndjeu Jezusi për ata të cilët Ai shëroi. Kur ne lutemi në këtë mënyrë, Perëndia nganjëherë (dhe ndoshta shpesh herë) do t’u përgjigjet lutjeve tona.
Ndokush mund të kundërshtojë në këtë pikë duke thënë se nga një këndvështrim pastoral, shumë dëme janë shkaktuar kur njerëzit inkurajohen të besojnë se një mrekulli shërimi do të ndodhë e pastaj nuk ndodh asgjë. Zhgënjimi ndaj kishës dhe zemërimi ndaj Perëndisë mund të vijë si rezultat. Ata të cilët luten që njerëzit të shërohen sot, duhet ta dëgjojnë këtë kundërshti e të përdorin mençuri në ato që u thonë njerëzve të cilët janë të sëmurë.
Por ne duhet që gjithashtu të kuptojmë se mund të bëhet më shumë se një lloj gabimi: (1) Mos lutja aspak për shërim nuk është zgjidhja e saktë sepse kjo do të përfshinte mosbindje ndaj mësimit të “Jakobit” 5. (2) T’u thuash njerëzve që Perëndia rrallë herë shëron sot si dhe që ata nuk duhet të presin asgjë që të ndodhë, nuk është gjithashtu një zgjidhje e saktë sepse kjo gjë nuk krijon një atmosferë nxitëse besimi dhe nuk është e përputhshme me modelin që shikojmë në shërbesën e Jezusit si dhe në kishën e hershme të Besëlidhjes së Re. (3) T’u thuash njerëzve që Perëndia shëron gjithnjë sot po të kemi besim të mjaftueshëm, është një mësim mizor i pa mbështetur nga Shkrimi (shiko seksionin 6 më poshtë).
Zgjidhja e mençur nga ana pastorale, duket se gjendet midis pikave (2) dhe (3) më sipër. Ne mund t’u themi njerëzve që Perëndia shëron shpesh herë sot (po qe se e besojmë që kjo gjë është e vërtetë), dhe se është shumë e mundshme që ata do të shërohen,[172]35 por që ne ende po jetojmë në një epokë kur mbretëria e Perëndisë është “tashmë” këtu por “ende jo” plotësisht këtu. Për rrjedhojë, të krishterët në këtë jetë do të përjetojnë shërime (si dhe shumë përgjigje të tjera ndaj lutjeve), por ata do të përjetojnë gjithashtu sëmundje të vazhdueshme si dhe vdekjen në fund. Në cilindo rast individual, është mençuria sovrane e Perëndisë ajo që vendos rezultatin dhe roli ynë është thjesht t’i kërkojmë Atij e të presim për përgjigjen e Tij (qoftë kjo “po” ose “jo” ose “vazhdo të lutesh dhe prit”).
Ata të cilët kanë “dhuntitë e shërimeve” (një përkthim fjalë për fjalë i fjalëve në shumës tek “1 Kor.” 12:9, 28) do të jenë ata njerëz të cilët shikojnë se lutjet e tyre për shërim kanë marrë përgjigje më shpesh dhe më të plotësisht sesa ato të të tjerëve. Kur kjo gjë bëhet evidente, kisha do të tregonte mençuri po t’i inkurajonte ata të cilët janë përfshirë në këtë shërbesë e t’u jepte atyre më shumë mundësi për t’u lutur për të tjerët të cilët janë të sëmurë. Ne duhet që gjithashtu të kuptojmë se dhuntitë e shërimit mund të përfshijnë shërbesën jo vetëm në lidhje me shërimin fizik, por gjithashtu në lidhje me shërimin emocional. Kjo mund të përfshijë gjithashtu aftësinë për të çliruar nga sulmet demonike, sepse kjo quhet gjithashtu “shërim” nganjëherë në Shkrim (shiko Luka 6:18; Veprat 10:38). Ndoshta, dhuntitë e të qenurit në gjendje për t’u lutur me efikasitet në lloje të ndryshme situatash si dhe për lloje të ndryshme nevojash, janë ato të cilave Pali iu referua kur përdori shprehjen në shumës “dhuntitë e shërimeve.”
6. Por po sikur Perëndia të mos shërojë? Gjithsesi, ne duhet të kuptojmë se jo të tëra lutjet për shërim do të marrin përgjigje në këtë epokë. Nganjëherë Perëndia nuk do të japë “besimin” e veçantë (Jakobi 5:15) që shërimi do të ndodhë dhe nganjëherë, Perëndia do të zgjedhë që të mos shërojë për shkak të qëllimeve të Tij sovrane. Në këto raste, ne duhet të mos harrojmë që “Romakëve” 8:28 është gjithsesi i vërtetë: paçka se përjetojmë “vuajtjet e kohës së tanishme,” dhe paçka se “psherëtijmë në veten tonë, duke pritur ... shpengimin e trupit tonë” (Rom. 8:18, 23), gjithsesi, “ne e dimë se të gjitha gjërat bashkëveprojnë për të mirë për ata që e duan Perëndinë, për ata që janë të thirrur sipas qëllimit të tij” (Rom. 8:28). Kjo gjë përfshin veprimin në rrethanat tona të vuajtjeve dhe sëmundjeve gjithashtu.
Çfarëdo që të ketë qenë “gjembi në mish” për Palin (shekuj të tërë pune nga interpretuesit besimtarë të Biblës nuk kanë arritur të dalin me një përgjigje përfundimtare për këtë), Pali e kuptoi se Perëndia e lejoi që ajo të mbetej me të “që të mos mbahem me të madh” (2 Kor. 12:7), d.m.th. për ta mbajtur Palin të përulur përpara Zotit.[173]36 Kështu, Zoti i tha: “Hiri im të mjafton, sepse fuqia ime përsoset në dobësi” (2 Kor. 12:9). Ka tregues në kishën e hershme që madje edhe në praninë e apostujve, jo të tërë njerëzit u shëruan. Pali e kupton se “njeriu ynë i jashtëm prishet” (2 Kor. 4:16), dhe nganjëherë sëmundjet dhe lëngatat nuk do të shërohen. Kur Epafroditi erdhi për të vizituar Palin, ai kishte një sëmundje që e bëri atë “gati për vdekje” (Fil. 2:27). Pali lë të kuptohet në tregimin tek “Filipianëve” 2 që dukej sikur Epafroditi do të vdiste dhe se Perëndia nuk e shëroi menjëherë kur ai u sëmur. Por, si përfundim, Perëndia e shëroi (Fil. 2:27) si përgjigje ndaj lutjes. Pali i tha Timoteut se duhet të pinte pak verë “për stomakun tënd dhe për shkak të sëmundjeve të tua të shpeshta” (1 Tim. 5:23). Ai tha: “Trofimin e lashë të sëmurë në Milet” (2 Tim. 4:20). Gjithashtu, si Pjetri (1 Pjetrit 1:6–7; 4:19) ashtu edhe Jakobi (Jakobi 1:2–4) kanë fjalë inkurajuese si dhe këshilla për ata të cilët po vuajnë sprova të llojeve të ndryshme:[174]37
Ta quani gëzim të madh, o vëllezër të mi, kur bini në tundime të ndryshme, duke e ditur se sprova e besimit tuaj sjell durim. Por durimi të kryejë në ju një vepër të përsosur, që të jeni të përsosur dhe të plotë, pa asnjë mangësi. (Jakobi 1:2–4)
Kur Perëndia zgjedh që të mos shërojë, paçka se ne ia kërkojmë, atëherë është e drejtë që ne “në gjithçka të falënderojmë” (1 Thes. 5:18) dhe të kuptojmë se Perëndia mund t’i përdorë sëmundjet për të na afruar më tepër me Veten si dhe që të rrisë në ne bindjen ndaj vullnetit të Tij. Kështu psalmisti mund të thotë: “Ka qenë një e mirë për mua të jem pikëlluar, që kështu të mësoja statutet e tua” (Ps. 119:71), dhe, “Para se të pikëllohem, endesha sa andej e këndej, por tani ndjek fjalën tënde” (Ps. 119:67).
Për rrjedhojë, Perëndia mund të sjellë një kënaqësi gjithnjë e më të madhe tek ne përmes sëmundjes dhe vuajtjes, njëlloj sikurse Ai mund të sjellë kënaqësi dhe rritje në besim përmes shërimit nëpërmjet mrekullive. Por theksi që Besëlidhja e Re i vë si shërbesës së Jezusit ashtu edhe shërbesës së dishepujve tek “Veprat”, duket se është një theks i cili na inkurajon në pjesën më të madhe të rasteve që me zell si dhe me mish e me shpirt të kërkojmë Perëndinë për shërim, dhe pastaj të vazhdojmë t’i besojmë Atij që të nxjerrë të mirën nga ajo situatë, kurdoherë që Ai jep apo jo shërim fizik. Çështja është se Perëndia duhet të marrë në gjithçka lavdinë dhe gëzimin tonë, dhe mirëbesimi ynë tek Ai duhet të rritet.
E. Gjuhët dhe përkthimi
Duhet thënë që në fillim se fjala në greqisht γλῶσσα (G1185) e përkthyer “gjuhë,” është përdorur jo vetëm me kuptimin e gjuhës fizike në gojën e njeriut, por gjithashtu me kuptimin e “gjuhës së folur.” Në pasazhet e Besëlidhjes së Re ku diskutohet të folurit në gjuhë, kuptimi i “gjuhës së folur” është padyshim ai që nënkuptohet. Për rrjedhojë, është për të ardhur keq që përkthimet në anglisht kanë vazhduar të përdorin frazën “të folurit në gjuhë të panjohura,” që është një shprehje e cila nuk përdoret ndryshe në anglishten e zakonshme dhe e cila jep përshtypjen e një përjetimi të çuditshëm, diçkaje tërësisht të huaj ndaj jetës së zakonshme njerëzore. Por nëse përkthimet në anglisht do të përdorin shprehjen “të folurit në gjuhë,” nuk do të dukej edhe aq e çuditshme e do t’i jepnin lexuesit një kuptim shumë më të afërt të asaj që lexuesit greqisht-folës të shekullit të parë do të kishin dëgjuar në frazën që ata lexonin tek “Veprat” apo tek “1 Korintasve”.[175]38 Sidoqoftë, për shkak se përdorimi i tanishëm i frazës “të folurit në gjuhë të panjohura” është rrënjosur kaq gjerësisht, ne do të vazhdojmë ta përdorim atë në këtë diskutim.
1. Gjuhët në historinë e shpengimit. Fenomeni i të folurit në gjuhë të panjohura është i pashoq për epokën e besëlidhjes së re. Përpara se Adami dhe Eva të binin në mëkat, nuk ishte nevoja për të folur në gjuhë të tjera për shkak se ata flitnin të njëjtën gjuhë dhe ishin të bashkuar në shërbimin ndaj Perëndisë si dhe në bashkësi me Të. Pas rënies, njerëzit flisnin të njëjtën gjuhë por si përfundim u bashkuan në kundërshtim ndaj Perëndisë dhe “ligësia e njerëzve ishte e madhe mbi tokë” dhe “tërë synimet e mendimeve të zemrës së tyre nuk ishin gjë tjetër veçse e keqja në çdo kohë” (Zan. 6:5). Kjo gjuhë e përbashkët e përdorur në rebelim ndaj Perëndisë, kulmoi me ndërtimin e kullës së Babelit në një kohë kur “tërë toka fliste të njëjtën gjuhë dhe përdorte të njëjtat fjalë” (Zan. 11:1). Me qëllim për ta ndalur këtë rebelim të bashkuar kundër Tij, Perëndia në Babel “ngatërroi gjuhën e tërë dheut” dhe i shpërndau njerëzit nëpër të gjithë faqen e dheut (Zan. 11:9).
Kur Perëndia e thirri Abrahamin tek Vetja (Zan. 12:1), Ai premtoi se nga Abrahami do të bënte një “komb të madh” (Zan. 12:2), dhe kombi i Izraelit që doli si rezultat i kësaj thirrjeje kishte një gjuhë të cilën Perëndia donte që ata ta përdorin në shërbim të Tij. Por kjo gjuhë nuk flitej nga pjesa tjetër e kombeve të botës dhe ata mbetën jashtë shtrirjes së planit të Perëndisë për shpengim. Kështu, situata u përmirësua disi sepse një gjuhë nga gjithë gjuhët e botës, u përdor në shërbim të Perëndisë ndërsa tek “Zanafilla” 11 Perëndia nuk u lavdërua me ndonjë gjuhë.
Tani, nëse e kapërcejmë epokën e kishës së Besëlidhjes së Re dhe shikojmë tek e ardhmja e përjetshme, do vërejmë se edhe një herë tjetër, uniteti i gjuhës do të rimëkëmbet, por këtë herë të gjithë do të flasin edhe një herë të njëjtën gjuhë në shërbim të Perëndisë si dhe për lavdi të Tij (Zbu. 7:9–12; kr. Sof. 3:9; 1 Kor. 13:8; ndoshta Isa. 19:18).
Në kishën e Besëlidhjes së Re, ka një parashije të unitetit të gjuhës e cila do të ekzistojë në parajsë, por ajo jepet vetëm nganjëherë dhe vetëm në një mënyrë të pjesshme. Në ditën e Rrëshajës e cila ishte pika në të cilën ungjilli filloi të shkonte tek të tëra kombet, ishte e udhës që dishepujt e mbledhur në Jerusalem “filluan të flasin në gjuhë të tjera, ashtu si Fryma e Shenjtë ua jepte atyre të shpreheshin” (Veprat 2:4).[176]39 Rezultati ishte që vizitorët judenj të Jerusalemit të cilët vinin nga kombe të ndryshme, dëgjuan të tërë në gjuhën e tyre një shpallje për “gjërat e mëdha të Perëndisë” (Veprat 2:11). Ky ishte një simbol mbresëlënës i faktit që mesazhi i ungjillit do të dilte tek të tëra kombet e botës.[177]40 Një veprim i tillë simbolik nuk do të kishte qenë me vend në Besëlidhjen e Vjetër sepse atje, mesazhi ungjillor ishte një mesazh ftese ndaj njerëzve nga kombet e tjera që të vinin e të bashkohen me judenjtë dhe të bëheshin judenj, dhe kësisoj të adhuronin Perëndinë. Por këtu, mesazhi ka të bëjë me vajtjen tek çdo komb në gjuhën e tij, duke i ftuar njerëzit në çdo vend që të kthehen tek Krishti e të shpëtohen.[178]41
Për më tepër, përbrenda kontekstit të shërbesës së adhurimit të kishës, të folurit në gjuhë të panjohura plus interpretimin jep tregues të mëtejshëm të një premtimi që një ditë, ndryshimet në gjuhë të cilat lindën në Babel, do të tejkalohen. Nëse kjo dhunti po vepron në një kishë, pavarësisht se në çfarë gjuhe një fjalë lutjeje apo lavdërimi është thënë, sapo të ketë interpretim, të tërë do mund ta kuptojnë. Ky padyshim që është një proces me dy hapa i cili është “i papërsosur” ashtu sikurse janë të tëra dhuntitë në këtë epokë (1 Kor. 13:9), por është gjithsesi një përmirësim i situatës që nga koha e Babelit deri tek Rrëshajat ku nuk pati ndonjë mënyrë që t’u mundësonte njerëzve të kuptonin një mesazh në një gjuhë të cilën ata nuk e dinin.
Së fundi, lutja në gjuhë të panjohura në një kontekst privat, është një formë tjetër e lutjes ndaj Perëndisë. Pali thotë: “në qoftë se unë lutem në një gjuhë tjetër, fryma im lutet, por mendja ime është e pafrytshme” (1 Kor. 14:14). Në kontekstin e përgjithshëm të historisë së shpengimit, edhe kjo mund të shihet si një zgjidhje e pjesshme ndaj rezultateve të rënies në mëkat, rënie kjo për shkak të të cilës ne u ndamë nga bashkësia me Perëndinë. Sigurisht, kjo nuk do të thotë se fryma e njerëzve mund të ketë bashkësi me Perëndinë vetëm kur ata flasin në gjuhë të panjohura, sepse Pali e pohon se ai lutet dhe këndon si në gjuhë të panjohura ashtu edhe në gjuhën e vet (1 Kor. 14:15). Sidoqoftë, Pali nuk e shikon lutjen në gjuhë të panjohura si një mënyrë shtesë për bashkësi të drejtpërdrejtë me Perëndinë në lutje si dhe në adhurim. Edhe një herë, ky aspekt i dhuntisë së të folurit në gjuhë, me sa dimë ne, nuk ishte në veprim përpara epokës së besëlidhjes së re.
2. Çfarë është të folurit në gjuhë të panjohura? Këtë dhunti ne mund ta përkufizojmë si vijon: Të folurit në gjuhë të panjohura është lutje apo lavdërim i folur me rrokje e i pa kuptuar nga folësi.
a. Fjalët e lutjes apo adhurimit të folura ndaj Perëndisë: Ky përkufizim nënkupton që të folurit në gjuhë të panjohura është në radhë të parë një e folur drejtuar Perëndisë (d.m.th. lutje apo adhurim). Për rrjedhojë ai është ndryshe nga dhuntia e profecisë e cila shpesh herë përbëhet nga mesazhe të drejtuara njerëzve në kishë nga Perëndia. Pali thotë: “ai që flet një gjuhë tjetër nuk u flet njerëzve, por Perëndisë” (1 Kor. 14:2), dhe nëse nuk ka përkthyes të pranishëm në shërbesën e kishës, Pali thotë se personi që ka një dhunti të të folurit në gjuhë, “le të heshtë në kishë dhe le të flasë me veten e tij dhe me Perëndinë” (1 Kor. 14:28).
Çfarë lloj e folure është kjo e cila është e drejtuar ndaj Perëndisë? Pali thotë: “në qoftë se unë lutem në një gjuhë tjetër, fryma im lutet, por mendja ime është e pafrytshme” (1 Kor. 14:14; kr. vgj. 14–17, ku Pali e kategorizon të folurin në gjuhë të panjohura si lutje dhe falënderim, dhe v. 28). Për rrjedhojë, të folurit në gjuhë të panjohura me sa duket është lutje apo adhurim drejtuar Perëndisë, dhe vjen nga “fryma” e personit që po flet. Kjo nuk është e papërputhshme me tregimin tek “Veprat” 2, për shkak se turma tha: “i dëgjojmë të flasin për gjërat e mëdha të Perëndisë në gjuhët tona” (Veprat 2:11), një përshkrim që padyshim do të thoshte se dishepujt ishin të gjithë duke përlëvduar Perëndinë si dhe duke shpallur veprat e Tij të fuqishme në adhurim, dhe turma filloi ta dëgjonte këtë ndërkohë që zhvillohej në gjuhë të ndryshme. Në fakt, nuk ka asnjë tregues që dishepujt vetë të kenë qenë duke i folur turmës deri tek “Veprat” 2:14, kur Pjetri pastaj ngrihet dhe i drejtohet drejtpërdrejt asaj, e supozohet se iu drejtua në greqisht.[179]42
b. Nuk kuptohet nga personi që e flet: Pali thotë “ai që flet një gjuhë tjetër nuk u flet njerëzve, por Perëndisë; sepse askush nuk e kupton, por në frymë flet mistere” (1 Kor. 14:2). Në mënyrë të ngjashme, ai thotë se nëse flitet në gjuhë të panjohura pa përkthim, nuk do të komunikohet asgjë me kuptim: “do të jem si një i huaj për atë që flet, dhe ai që flet do të jetë një i huaj për mua” (1 Kor. 14:11). Për më tepër, i gjithë paragrafi tek “1 Korintasit” 14:13–19 supozon se të folurit në gjuhë të panjohura në grigjë, kur kjo nuk shoqërohet nga interpretimi, nuk kuptohet nga ata të cilët dëgjojnë:
Prandaj ai që flet një gjuhë tjetër, le të lutet që të mund ta interpretojë, sepse, në qoftë se unë lutem në një gjuhë tjetër, fryma im lutet, por mendja ime është e pafrytshme. Ç'duhet, pra? Do të lutem me frymën, por do ta bëj edhe me mendjen; do të këndoj me frymën, por do të këndoj edhe me mendjen. Sepse, në qoftë se ti e lavdëron Perëndinë me frymën, ai që zë vendin e të paditurit, si të thotë ``amen'' për falënderimin tënd, kur nuk merr vesh ç'po thua? Sepse ti edhe mund të falënderosh mirë, por tjetri nuk ndërtohet. Unë e falënderoj Perëndinë tim, sepse flas më shumë në gjuhë se ju të gjithë. Por në kishë dua më mirë të them pesë fjalë me mençurinë time për mësimin e të tjerëve se dhjetë mijë fjalë në gjuhë tjetër.
Tani, në ditën e Rrëshajëve, e folura ndodhi në gjuhë të njohura e të cilat kuptoheshin prej atyre të cilët i dëgjuan: “secili nga ata i dëgjonte të flisnin në gjuhën e vet” (Veprat 2:6). Por, edhe një herë, e folura nuk u kuptua nga folësit sepse ajo që shkaktoi mahnitje ishte që galileasit po flitnin tërë këto gjuhë të ndryshme (v. 7). Për rrjedhojë, duket se nganjëherë, të folurit në gjuhë mund të përfshijë të folurën në gjuhë aktuale njerëzore, nganjëherë edhe gjuhë të cilët kuptohen nga disa prej atyre të cilët dëgjojnë. Por, herë të tjera (dhe Pali supozon se kështu do të ndodhë zakonisht—e folura do të jetë në një gjuhë të cilën “askush nuk e kupton” (1 Kor. 14:2).
Ka nga ata të cilët kanë kundërshtuar duke thënë se të folurit në gjuhë duhet që të përbëhet gjithnjë nga një e folur në një gjuhë njerëzore të njohur, përderisa kjo është ajo që ndodhi në ditën e Rrëshajës. Por fakti që të folurit në gjuhë ndodhi në gjuhë të njohura njerëzore një herë në Shkrim nuk kërkon që ajo të ndodhë gjithnjë me gjuhë të njohura, veçanërisht kur një përshkrim tjetër i të folurit në gjuhë (1 Kor. 14) tregon ekzaktësisht të kundërtën. Pali nuk thotë që vizitorët e huaj në Korint do ta kuptonin folësin, por ai thotë se kur dikush flet në gjuhë të panjohura “askush” nuk do të kuptojë dhe personi i jashtëm nuk do të dijë se çfarë po thotë folësi (1 Kor. 14:2, 16).[180]43 Faktikisht, Pali shkoqur thotë se e kundërta e fenomenit të Rrëshajës do të ndodhë gjatë veprimtarisë së zakonshme të jetës së kishës: nëse “të gjithë flasin gjuhëra” dhe “të paditur ose jobesimtarë” vijnë, duke qenë larg prej të kuptuarit të mesazhit, ata do të thonë: “se ju jeni të çmendur” (1 Kor. 14:23). Për më tepër, ne duhet të kuptojmë se “1 Korintasve” 14 është udhëzimi i përgjithshëm i Palit bazuar tek një përvojë e gjerë e të folurit në gjuhë në shumë kisha të ndryshme, ndërsa “Veprat” 2 thjesht përshkruan një ngjarje unikale në një pikë të rëndësishme kthese në historinë e shpengimit (Veprat 2 është një tregim historik, ndërkohë që “1 Kor.” 14 është udhëzim doktrinar). Për rrjedhojë, do të dukej e përshtatshme që “1 Korintasve” 14 ta merrnim si pasazhin i cili përshkruan më nga afër përvojën e zakonshme të kishave të Besëlidhjes së Re, dhe t’i merrnim udhëzimet e Palit atje si standardi nëpërmjet të cilit Perëndia synon që kishat të rregullojnë përdorimin e kësaj dhuntie.[181]44
A janë gjuhët e panjohura atëherë gjuhë të njohura njerëzore? Nganjëherë, kjo dhunti mund të çojë në të folurin në një gjuhë njerëzore të cilën folësi nuk e ka të mësuar, por zakonisht duket se ajo do të përfshijë të folurën në një gjuhë të cilën askush nuk e kupton, qoftë kjo gjuhë njerëzore, qoftë jo.[182]45
c. Lutje me frymë, jo me mendje: Pali thotë: “Në qoftë se unë lutem në një gjuhë tjetër, fryma im lutet, por mendja ime është e pafrytshme. Ç'duhet, pra? Do të lutem me frymën, por do ta bëj edhe me mendjen; do të këndoj me frymën, por do të këndoj edhe me mendjen” (1 Kor. 14:14–15).
Pali këtu nuk është duke folur për Frymën e Shenjtë që lutet nëpërmjet nesh. Kontrasti mes “fryma im” dhe “mendja ime” në vargun 14 nënkupton që është vetë fryma njerëzore e Palit ajo gjë për të cilën ai po flet, aspekti jomaterial i qenies së tij. Ndërkohë që ai përdor këtë dhunti, fryma e tij flet drejtpërsëdrejti me Perëndinë, paçka se mendja e tij nuk ka përse të formulojë fjalë si dhe fjali e as të vendosë se për çfarë të lutet.[183]46 Pali e shikon këtë lloj lutjeje si një veprimtari e cila ndodh në lëmin frymëror, përmes të cilës fryma jonë i flet drejtpërsëdrejti Perëndisë, por mendja jonë është anashkaluar njëfarësoj dhe nuk e kupton se për çfarë po lutemi.
Ne mund të pyesim veten përse Perëndia do t’i jepte kishës një dhunti e cila operon në lëmin e padukshëm frymëror, e që mendjet tona nuk e kuptojnë. Një arsye për këtë është që të na mbajë të përulur, e të na ndihmojë të parandalojmë krenarinë intelektuale. Një arsye tjetër mund të jetë që të na kujtojë se Perëndia është më i madh se të kuptuarit tonë e se Ai punon në mënyra që shkojnë përtej arsyetimit tonë. Së fundi, është karakteristike e një pjese të mirë të asaj që bën Perëndia në epokën e besëlidhjes së re, që ajo bëhet në lëmin e padukshëm e frymëror: rigjenerimi, lutja e mirëfilltë, adhurimi “në frymë dhe në të vërtetën,” bekimet frymërore të cilat vijnë përmes Darkës së Zotit, lufta frymërore, grumbullimi i thesareve në qiell, duke patur në mend ato që janë lart, jo ato që janë mbi tokë ku është Krishti, të tërë këto elemente, bashkë me shumë të tjerë të jetës së krishterë, përfshijnë veprimtari të cilat zhvillohen në lëmin e padukshëm frymëror, e janë veprimtari të cilat ne nuk i shikojmë e as i kuptojmë plotësisht. Me këtë gjë në mendje, të folurit në gjuhë të panjohura është thjesht një veprimtari tjetër e cila ndodh në lëmin e padukshëm frymëror, një veprimtari e cila ne besojmë se është efikase për shkak se Shkrimi na thotë se ajo është e atillë, jo sepse ne mund ta kapim atë me mendjen tonë (kr. 1 Kor. 14:5).
d. Jo në ekstazë por me vetë-kontroll: Përkthimi i Biblës në versionin në anglisht të titulluar New English Bible, e përkthen frazën “të folurit në gjuhë të tjera” si “të folur në ekstazë,” duke dhënë kësisoj një mbështetje të mëtejshme ndaj idesë që ata të cilët flasin në gjuhë të panjohura, humbasin vetëdijen për mjedisin që i rrethon apo humbasin vetë-kontrollin apo detyrohen të flasin përkundër vullnetit të tyre. Për më tepër, një pjesë e elementëve më të skajshëm në lëvizjen Pentakostale ka lejuar qëndrime të çakërdisura dhe të çrregullta në shërbesat e adhurimit, dhe kjo, në mendjet e disave ka ngulitur nocionin që të folurit në gjuhë të tjera është një lloj e folure ekstaze.
Por nuk është kjo tabloja që na paraqitet në Besëlidhjen e Re. Edhe kur Fryma e Shenjtë vjen me fuqi kapluese në ditën e Rrëshajave, dishepujt ishin në gjendje që të ndalnin të folurin në gjuhë në mënyrë që Pjetri të mund t’i drejtohej me një predikim turmës së mbledhur. Më shkoqur, Pali thotë:
Nëse ndonjë flet në gjuhë tjetër, le të bëhet kjo nga dy a më të shumtën tre vetë dhe njëri pas tjetrit, dhe një le të interpretojë. Por nëse nuk ka interpretues, le të heshtë në kishë dhe le të flasë me veten e tij dhe me Perëndinë. (1 Kor. 14:27-28)
Këtu, Pali kërkon që ata të cilët flasin në gjuhë, ta bëjnë këtë me radhë dhe ai e kufizon numrin e tyre deri në tre, duke lënë qartësisht të kuptohet se ata të cilët flitnin në gjuhë, ishin në dijeni për atë që po ndodhte rreth tyre dhe se ishin në gjendje që ta kontrollonin veten aq sa të flitnin vetëm kur ishte radha e tyre, si dhe kur askush tjetër nuk ishte duke folur. Nëse nuk kishte asnjë për të përkthyer, ata ishin lehtësisht në gjendje që të heshtnin e të mos flitnin. Të tërë këta faktorë lënë të nënkuptohet ekzistenca e një shkalle të lartë vetë-kontrolli dhe ato nuk e mbështetin idenë që Pali mendonte për gjuhët e panjohura si e folur njëfarësoj ekstaze.
e. Gjuhët pa interpretim: Nëse askush i cili njihet të ketë dhuntinë e interpretimit nuk është i pranishëm në asamble, pasazhi i cituar lë të kuptohet se të folurit në gjuhë të panjohura duhet të bëhet privatisht. Asnjë e folur në gjuhë të panjohura pa interpretim nuk duhet të jepet në shërbesën e kishës.[184]47
Pali flet për të luturin në gjuhë të panjohura dhe të kënduarin në gjuhë të panjohura kur thotë: “Do të lutem me frymën, por do ta bëj edhe me mendjen; do të këndoj me frymën, por do të këndoj edhe me mendjen” (1 Kor. 14:15). Kjo na jep një konfirmim të mëtejshëm të përkufizimit të dhënë më lart në të cilin ne i shikuam gjuhët e panjohura si diçka kryesisht të drejtuar për nga Perëndia në lutje dhe lavdërim. Ajo i jep gjithashtu legjitimitet praktikës së të kënduarit në gjuhë të panjohura, qoftë publikisht qoftë privatisht. Megjithatë, i njëjti rregull gjen zbatim për të kënduarin si edhe për të folurin: nëse nuk ka interpretues, ajo duhet të bëhet vetëm privatisht.[185]48
Tek “1 Korintasve” 14:20–25 Pali thotë se nëse besimtarët flasin në gjuhë të panjohura pa interpretim në kishë, ata do jenë duke vepruar dhe menduar si “fëmijë” (1 Kor. 14:20). Ai fillimisht citon një profeci gjykimi nga “Isaia” 28:11–12: “Në fakt do të ndodhë që me buzë që belbëzojnë dhe me një gjuhë tjetër Zoti do t'i flasë këtij populli ... Por ata nuk deshën ta dëgjojnë (1 Kor. 14:21). Në kontekstin e “Isaias” 28, Perëndia po e paralajmëron popullin rebel të Izraelit që fjalët e tjera të cilat ata do të dëgjonin prej Tij do të ishin fjalë të të huajve të cilat ata nuk mundeshin t’i kuptonin. Ushtria asiriane do t’u vinte përsipër duke vepruar si agjentë të gjykimit të Perëndisë. Tani Pali po e merr këtë si një parim të përgjithshëm. Kur Perëndia u flet njerëzve në një gjuhë të cilën ata nuk janë në gjendje ta kuptojnë, kjo është mjaft e qartë se është shenjë e gjykimit të Perëndisë.
Pali me të drejtë e zbaton këtë tek situata e të folurit në gjuhë të panjohura pa interpretim në shërbesën e kishës. Ai e quan atë një shenjë (d.m.th. një shenjë gjykimi) ndaj jobesimtarëve:
Prandaj gjuhët janë një shenjë jo për ata që besojnë, por për jobesimtarët, kurse profecia nuk është për jobesimtarët, po për besimtarët. Pra, në qoftë se, kur gjithë kisha është mbledhur në një vend dhe të gjithë flasin gjuhëra dhe hyjnë të paditur ose jobesimtarë, a nuk do të thonë se ju jeni të çmendur? (1 Kor. 14:22–23)
Këtu Pali përdor fjalën “shenjë” me kuptimin “shenja të qëndrimit të Perëndisë” (qoftë pozitive qoftë negative). Gjuhët e panjohura të cilat nuk kuptohen nga të jashtmit janë padyshim një shenjë negative, një shenjë gjykimi. Për rrjedhojë Pali i paralajmëron korintastit që të mos u japin një shenjë të tillë të jashtmëve që vijnë brenda. Ai u thotë atyre që nëse një i jashtëm futet dhe dëgjon një të folur të pakuptueshme, ai padyshim që nuk do të shpëtohet por do të dalë në përfundimin që korintasit janë çmendur dhe që gjuhët e painterpretuara në rastin e tij do të funksionojnë si një shenjë e gjykimit prej Perëndisë.
Në kontrast me këtë, Pali thotë se profecia është një shenjë edhe e qëndrimit të Perëndisë, por këtu një shenjë pozitive e bekimit prej Perëndisë. Kjo është arsyeja përse ai mund të thotë që profecia është një shenjë “për ata që besojnë” (v. 22). Dhe kjo është arsyeja përse ai e përmbyll këtë seksion duke thënë: “Në qoftë se profetizojnë të gjithë dhe hyn ndonjë jobesimtar ose i paditur, ai bindet nga të gjithë dhe gjykohet nga të gjithë. Dhe kështu, të fshehtat e zemrës së tij zbulohen; edhe kështu, duke rënë përmbys, do të adhurojë Perëndinë, duke deklaruar se Perëndia është me të vërtetë midis jush” (vgj. 24–25). Kur kjo gjë ndodh, besimtarët padyshim që do ta kuptojnë se Perëndia është aktiv ndër ta për të sjellë bekime dhe profecia do të funksionojë rregullisht si një shenjë për besimtarët e qëndrimit pozitiv të Perëndisë ndaj tyre.[186]49
Sidoqoftë, sido që Pali të paralajmërojë kundër përdorimit të gjuhëve të panjohura pa interpretim në kishë, ai padyshim që e shikon atë pozitivisht dhe e inkurajon atë privatisht. Ai përkundrazi thotë: “Ai që flet një gjuhë tjetër ndërton veten e tij, por ai që profetizon, ndërton kishën” (1 Kor. 14:4). Cili është përfundimi në të cilin ai del? Nuk është (siç thonë disa) që të krishterët duhet të vendosin të mos e përdorin këtë dhunti apo të vendosin që ajo nuk ka vlerë kur përdoret privatisht. Përkundrazi, ai thotë: “Ç'duhet, pra? Do të lutem me frymën, por do ta bëj edhe me mendjen; do të këndoj me frymën, por do të këndoj edhe me mendjen” (v. 15). Dhe ai thotë: “Unë e falënderoj Perëndinë tim, sepse flas më shumë në gjuhë se ju të gjithë” (v. 18), dhe “Do të doja që të gjithë ju të flisnit gjuhë, por më tepër të profetizonit” (v. 5), dhe “Kërkoni me zell të zjarrtë të profetizoni dhe mos ndaloni së foluri në gjuhëra” (v. 39). Nëse kuptimi ynë i mëparshëm i gjuhëve të panjohura si lutje apo lavdërim ndaj Perëndisë është i saktë, atëherë ne pa dyshim që do të pritnim që pas kësaj të vinte ndërtimi, paçka se mendja e personit nuk e kupton atë që po thuhet, por fryma e tij apo e saj është duke komunikuar drejtpërdrejt me Perëndinë. Ashtu sikurse lutja dhe adhurimi në përgjithësi na ndërtojnë ndërkohë që ne angazhohemi në to, sipas Palit edhe kjo lloj lutjeje dhe adhurimi na ndërton.
f. Gjuhët e panjohura me interpretim: Ndërtim për kishën: Pali thotë: “Ai që profetizon është më i madh sesa ai që flet gjuhë, veçse në interpretoftë, që të marrë ndërtim kisha” (1 Kor. 14:5). Sapo një mesazh në gjuhët e panjohura të interpretohet, të tërë do mund ta kuptojnë. Nëse është kështu, Pali thotë se mesazhi në gjuhë të panjohura është po aq i çmuar për kishën sa edhe profecia. Ne duhet të vërejmë se ai nuk thotë se ato kanë të njëjtin funksion (sepse edhe pasazhet e tjerë nënkuptojnë se profecia është komunikuar nga Perëndia ndaj njerëzve, ndërkohë që gjuhët e panjohura në përgjithësi komunikohen nga njerëzit ndaj Perëndisë). Por Pali e thotë qartë që ato kanë vlerë të barabartë për sa i takon ndërtimit të kishës. Ne mund ta përkufizojmë dhuratën e interpretimit si raportim ndaj kishës të kuptimit të përgjithshëm të diçkaje të folur në gjuhë të panjohura.
g. Jo të tërë flasin në gjuhë të panjohura: Ashtu sikurse jo të tërë të krishterët janë apostuj, po kështu jo të tërë janë profetë apo mësues, dhe jo të tërë zotërojnë dhuntitë e shërimit, po ashtu jo të tërë flasin me gjuhë të panjohura. Pali në mënyrë të qartë e nënkupton këtë kur bën një seri pyetjesh, e të tëra presin përgjigje “jo,” dhe përfshin pyetjen: “A flasin vallë të gjithë në gjuhë të tjera?” (1 Kor. 12:30). Përgjigjja e nënkuptuar është jo.[187]50 Disa kanë argumentuar duke thënë se Pali këtu do të thotë vetëm se jo të tërë flasin në gjuhë të panjohura publikisht por që ndoshta ai do ta kishte pranuar se të tërë mund të flasin në gjuhë të panjohura privatisht. Por, ky dallim duket pa lidhje me kontekst dhe nuk është bindës. Ai nuk specifikon që jo të tërë flasin me gjuhë të panjohura publikisht apo në kishë por thjesht thotë se jo të tërë flasin me gjuhë të panjohura. Pyetja tjetër e tij është: “A interpretojnë vallë të gjithë?” (v. 30). Dy pyetjet e tij të mëparshme ishin: “A kanë vallë të gjithë dhuntinë e veprave të fuqishme? A kanë vallë të gjithë dhuntitë e shërimeve?” (vgj. 29–30). A do të donim ne të ngrinim të njëjtat argumente rreth këtyre dhuntive, që jo të tërë i interpretojnë gjuhët e panjohura publikisht por që të tërë të krishterët janë në gjendje që ta bëjnë këtë privatisht? Apo që jo të tërë munden të kryejnë mrekulli publikisht, por që të tërë janë në gjendje që të kryejnë mrekulli privatisht? Një dallim i tillë duket i papërligjur nga konteksti në secilin rast.
Faktikisht, dëshira për të thënë se çdo i krishterë mund të flasë në gjuhë të panjohura (paçka se Pali thotë se jo të tërë flasin në gjuhë të panjohura) ndoshta motivohet në pjesën më të madhe të rasteve nga një kuptim primar doktrinar që e shikon pagëzimin në Frymën e Shenjtë si një përvojë që vjen pas kthimit në besim,[188]51 si dhe që e shikon të folurin në gjuhë të panjohura si një “shenjë” fillestare” e marrjes së këtij pagëzimi në Frymën e Shenjtë.[189]52 Por ka disa pyetje thelbësore të cilat mbeten rreth kësaj pozite doktrinare (siç është shpjeguar në kapitullin 39). Duket se është më e udhës që “1 Korintasve” 12:30 ta marrim me kuptimin e pikërisht asaj që ajo thotë: jo të tërë flasin në gjuhë të panjohura. Dhuntia e gjuhëve të panjohura (ashtu sikurse çdo dhuratë tjetër), nuk i është dhënë prej Frymës së Shenjtë çdo të krishteri që e kërkon atë. Ai “i ndan gjithsecilit dhunti veç e veç, ashtu si do vetë” (1 Kor. 12:11).
Sido që të jetë, në Shkrim nuk ka asgjë që thotë se vetëm pak vetë do të marrin dhuntinë e të folurit në gjuhë të panjohura, dhe përderisa ajo është një dhunti të cilën, Pali e shikon si ndërtuese e të dobishme në lutje dhe adhurim (në një nivel personal paçka se ndoshta jo në kishë), nuk do të ishte e habitshme nëse Fryma e Shenjtë do t’i bënte një shpërndarje të gjerë kësaj dhuntie dhe shumë të krishterë në fakt e morën atë.[190]53
h. Çfarë mund të thuhet për rrezikun e falsifikimeve demonike? Ka patur raste kur të krishterët kanë patur frikë të flasin në gjuhë të panjohura, duke pyetur veten se mos të folurit e diçkaje të cilën ata nuk e kuptojnë, mund t’i përfshijë ata në të folurin e blasfemive kundër Perëndisë apo të folurit e diçkaje e cila nxitet nga një demon e jo nga Fryma e Shenjtë.
Së pari, duhet thënë se kjo nuk e preokupon Palin, madje as në qytetin e Korintit ku shumë kishin ardhur nga adhurimi në tempuj paganë, dhe ku Pali kishte thënë qartë se “gjërat, që flijojnë paganët, ua flijojnë demonëve dhe jo Perëndisë” (1 Kor. 10:20). Gjithsesi, Pali thotë: “do të doja që të gjithë ju të flisnit gjuhë” (1 Kor. 14:5). Ai nuk paralajmëron se ata duhet të tregojnë kujdes ndaj falsifikimeve demonike apo madje të mendojnë se një gjë e tillë do të ishte e mundur kur ata e përdorin këtë dhunti.
Arsyeja teologjike në bazë të inkurajimit të Palit në këtë pikë, është fakti që Fryma e Shenjtë është duke punuar në mënyrë të fuqishme përbrenda jetës së besimtarëve. Pali thotë: “Prandaj ju bëj të ditur se asnjë që flet në Frymën e Perëndisë nuk i thotë Jezusit, i mallkuar; edhe asnjë nuk mund t'i thotë Jezusit, Zot, veçse në Frymën e Shenjtë” (1 Kor. 12:3). Këtu Pali i risiguron korintasit që nëse ata janë duke folur përmes Fuqisë së Frymës që punon përbrenda tyre, ata nuk do t’i thonë “Jezusit, i mallkuar!”[191]54 Duke ardhur në fillimin e një diskutimi të dhuntive frymërore, “1 Korintasve” 12:3 ka për qëllim që të funksionojë si një sigurim për korintasit që kishin dyshime tek disa të krishterë të cilët vinin nga një jetë e kaluar në adhurim ndaj demonëve në tempujt në Korint. A është e mundur që ky ndikim demonik të vazhdojë të ndikojë përdorimin e tyre të dhuntive frymërore? Pali parashtron rregullin bazë sipas të cilit, ata të cilët në mënyrë të mirëfilltë rrëfejnë besimin që “Jezusi është Zot” po e bëjnë këtë përmes Frymës së Shenjtë që punon përbrenda tyre dhe se askush që flet përmes fuqisë së Frymës së Shenjtë nuk do mund të flasë ndonjëherë blasfemi apo mallkime kundër Jezusit.[192]55 Atëherë, kjo frikë, nuk duket se e shqetëson Palin. Ai thjesht i inkurajon besimtarët që të luten në gjuhë të panjohura dhe tha se nëse ata do ta bënin këtë, atëherë do ishin duke ndërtuar veten.[193]56
i. A është “Romakëve” 8:26–27 e lidhur me të folurin në gjuhë të panjohura? Tek “Romakëve” 8:26–27, Pali shkruan:
Po ashtu, edhe Fryma na ndihmon në dobësitë tona, sepse ne nuk dimë çfarë të kërkojmë në lutjet tona, sikurse duhet; por vetë Fryma ndërhyn për ne me psherëtima të patregueshme. Dhe ai që heton zemrat e di cila është mendja e Frymës, sepse ai ndërhyn për shenjtorët, sipas Perëndisë.
Pali nuk përmend këtu shkoqur të folurin në gjuhë të panjohura, dhe deklarata e këtushme është e përgjithshme si dhe e lidhur me jetën e të tërë të krishterëve, kështu që nuk duket e saktë të thuash se Pali këtu është duke iu referuar të folurit në gjuhë të panjohura. Ai po i referohet një përvoje me të përgjithshme që ndodh në jetën e lutjes së çdo të krishteri.
Por për çfarë ekzaktësisht po flet atëherë ai? Disa kanë menduar se ai po i referohet një veprimtarie ndërmjetësimi në lutje tërësisht të paperceptueshme për ne, në të cilën Fryma e Shenjtë ndërmjetëson për ne duke bërë rënkime dhe psherëtima ndaj Atit. Sipas kësaj pikëpamjeje, një vepër e tillë ndërmjetësimi e Frymës, vazhdon pa ndërprerë, por ne nuk e dimë që ajo po ndodh (me përjashtim të faktit që Shkrimi na e thotë këtë). Në këtë mënyrë ajo do të ishte e ngjashme me veprën ndërmjetësuese të Krishtit të përmendur tek “Romakëve” 8:34 si dhe “Hebrenjve” 7:25.
Por kjo nuk duket se është një shpjegim i kënaqshëm i pasazhit e kjo për disa arsye: (1) Nuk do qe dukur e mundshme që Pali të thoshte se vepra ndërmjetësuese e Frymës së Shenjtë i Cili është Perëndi i pafundmë, i gjithëpushtetshëm, i gjithëdijshëm, do të kryhej me “psherëtima pa fjalë” (përkthimi fjalë për fjalë i στεναγμοῖς ἀλαλήτοις tek “Rom.” 8:26), veçanërisht kur kuptojmë se “psherëtimat” i referohet dihatjeve intensive prej lodhjes që janë me vend tek krijesat e lodhura e të ngarkuara në një botë të rënë.[194]57 (2) Brenda kontekstit më të madh, psherëtimat sipas kësaj pikëpamjeje duket se janë ato si pasojë e barrës së të jetuarit në këtë epokë të tanishme të ligë, veçanërisht psherëtimat e lidhura me vuajtjet tona në këtë epokë (shiko vgj. 17, 18, 23). (3) Folja “ndihmon” tek “Romakëve” 8:26 (“Fryma na ndihmon në dobësitë tona”) nuk i referohet diçkaje që Fryma e Shenjtë bën veçmas nesh dhe në emër tonë por më tepër diçkaje që Fryma e Shenjtë bën në bashkëpunim me ne. Folja që Pali përdor këtu (συναντιλαμβάνομαι, G5269) përdoret gjithashtu tek “Luka” 10:40, ku Marta dëshiron që Jezusi t’i thotë Marisë “të më ndihmojë—padyshim që ajo nuk dëshiron që Maria të bëjë përgatitjen e ushqimit në vend të saj, por më tepër që të vijë e të marrë pjesë me të në këtë gjë.[195]58 Për rrjedhojë, Pali nuk është duke folur për diçka që Fryma e Shenjtë e bën tërësisht veçmas pjesëmarrjes tonë, por për diçka që Fryma e Shenjtë e bën në bashkëpunim me aktivitetin tonë.
Këto arsye ndërthuren për të nënkuptuar që Pali nuk po flet për një punë të Frymës së Shenjtë të bërë veçmas nesh e të panjohur nga ne, por për rënkimet dhe psherëtimat e paartikulueshme të cilat ne vetë lëshojmë gjatë lutjes, të cilat Fryma e Shenjtë pastaj i kthen në ndërmjetësim të efektshëm përpara fronit të Perëndisë. Ne do mund ta parafrazonim kështu: “Fryma e Shenjtë i ndihmon lutjet tona kur Ai ndërmjetëson (për ne) duke i marrë psherëtimat tona të pa shprehura në fjalë e duke i kthyer ato në lutje efikase.”[196]59
Cila është marrëdhënia mes kësaj dhe të folurit në gjuhë të panjohura? Ekziston një farë ngjashmërie për shkak se është lutja efikase që ne bëjmë paçka se ne nuk e kuptojmë plotësisht atë gjë për të cilën po lutemi. Por, ka disa dallime në ato rënkime apo psherëtima që ne lëshojnë më lutje, shpesh herë janë të lidhura me situatat apo vështirësitë për të cilat jemi shumë të vetëdijshëm në mendjen tonë ndërkohë që lutemi, kështu që ne e dimë se për çfarë po lutemi. Por, Pali thotë se ne nuk e dimë se si të lutemi për këto situata ashtu siç duhet. Për rrjedhojë, Fryma e Shenjtë na ndihmon dhe ndërmjetëson në këto situata “sipas Perëndisë” (Rom. 8:27). Nuk ka përmendje të shkoqur të frymës tonë në lutje (paçka se kjo me të vërtetë mund të jetë gjithashtu e vërtetë), e gjithashtu nuk ka përmendje të mendjes tonë si të pafrytshme apo që i mungon kuptimi (paçka se kjo nganjëherë mund të jetë të paktën pjesërisht e vërtetë). Gjithashtu, këto rënkime apo psherëtima nuk dalin nga asgjë e cila do mund të quhej “gjuhë të tjera të panjohura” apo “gjuhë të tjera.” Kështu që ka një sërë dallimesh, paçka se “Romakëve” 8:26–27 flet për ndërmjetësimin që ne e bëjmë me tinguj të cilët nuk kuptohen plotësisht prej nesh, dhe për rrjedhojë është një fenomen që ka disa ngjashmëri me të folurin në gjuhë të panjohura.
F. Fjalë urtësie dhe fjalë njohurie
Pali shkruan: “Dikujt, pra, i jepet, fjalë urtësie me anë të Frymës; një tjetri, sipas po atij Fryme fjalë njohurie. (1 Kor. 12:8) Në fillim të këtij diskutimi, duhet kuptuar se këto dy dhunti nuk janë përmendur tjetërkund në Shkrim,[197]60 dhe asnjë literaturë tjetër e hershme e krishterë jashtë Biblës nuk është gjetur ku të përdoren këto fraza për ndonjë dhunti frymërore. Kjo do të thotë se i vetmi informacion që ne kemi për këto dhunti është ai që gjendet në këtë varg: ne i kemi fjalët e përdoruara për të përshkruar këto dy dhunti, dhe kemi kontekstin në të cilin kjo frazë shfaqet. Asnjë interpretues kudo-qoftë, nuk ka më shumë informacion sesa ky mbi të cilin të bazohet. Kjo shërben si paralajmërim për ne që përfundimet tona sido që të jenë me shumë mundësi do të jenë disi të pasigurta.
Alternativat kryesore për të kuptuar këto dhunti, janë dy: (1) Këto dhunti zakonisht janë menduar se janë aftësia për të marrë një zbulesë të veçantë nga Fryma e Shenjtë, dhe mbi këtë bazë të flasim për fjalët të cilat japin mençuri në një situatë apo që japin një njohuri specifike të një situate në jetën e dikujt të pranishëm në grigjë. Në këtë interpretim, këto dhunti do të ishin më shumë “mrekulli,” në atë që ato do të kërkonin për çuditjen dhe mahnitje nga njerëzit e pranishëm përderisa ato nuk do të ishin të bazuara në një informacion të disponueshëm zakonisht ndaj personit që e përdor këtë dhunti.
(2) Interpretimi tjetër i këtyre dhuntive, i shikon ato më tepër si “jo mrekulli” apo si të zakonshme: “fjala e urtësisë” do të thotë thjesht aftësia për të folur një fjalë të mençur në një situatë të caktuar, dhe “fjala e njohurisë” është aftësia për të folur me njohuri rreth një situate. Në të dyja rastet, njohuria dhe mençuria nuk do të bazohej në një zbulesë të veçantë të dhënë spontanisht nga Fryma e Shenjtë, por do të bazohej në mençurinë e fituar në rrjedhën e zakonshme të jetës, njohurinë dhe mençurinë e cila do të ishte karakteristike për mësuesit e Biblës apo për pleqtë si dhe për shembull për të krishterët e tjerë të pjekur në një kishë të caktuar. Këta do të fuqizoheshin nga Fryma e Shenjtë e kësisoj do të bëheshin efikasë kur të fliteshin. Shembuj të “fjalëve të mençurisë” në këtë kuptim do të gjendeshin tek “Veprat” 6:1–6 (caktimi i “dhjakëve” të parë apo i ndihmësve të apostujve); “Veprat” 6:10 (Mençuria e Stefanit në shpalljen e ungjillit); “Veprat” 15:19–29 (vendimi i këshillit të Jerusalemit); dhe madje edhe në deklaratën e mbretit Salomon: “Ndajeni fëmijën e gjallë në dy pjesë dhe jepini gjysmën njërës dhe gjysmën tjetrës” (1 Mbretërve 3:25; shiko gjithashtu 1 Kor. 6:5–6).
Në favor të interpretimit të parë, mund të thuhet se të tëra shtatë dhuntitë e tjera të renditura tek “1 Korintasve” 12:8–10 janë në kategorinë e “mrekullisë”, dhe për rrjedhojë, edhe këto dy dhunti duhen kuptuar po ashtu.
Sidoqoftë ka disa faktorë me peshë të cilët duhen marrë parasysh kundër kësaj pikëpamjeje: (1) Fjalët të cilat Pali përdor për “fjalën” (λόγος, G3364), “urtësi” (σοφία, G5053), dhe “njohuri” (γνῶσις, G1194) nuk janë terma të specializuar apo teknik, por janë fjalë tejet të zakonshme në Besëlidhjen e Re në greqisht. Ato janë thjesht fjalët e zakonshme të përdorura shpesh herë për “fjalë” dhe “urtësi” dhe “njohuri.” Për më tepër, ato nuk përdoren zakonisht për të treguar ngjarje që kanë ardhur si mrekulli (siç janë për shembull fjalët zbulesë dhe profeci), por janë thjesht fjalët e përdorura për njohurinë dhe urtësinë njerëzore. Kështu, nga kuptimet e vetë fjalëve, nuk duket se është dhënë një tregues për dhuratë mrekullibërëse.
(2) Në kontekstin e “1 Korintasve” 12:8, qëllimi i Palit në këtë argument duket se peshon tek të menduarit e tyre si mrekulli. Qëllimi më i madh i Palit në vargjet 8–10 është që të demonstrojë se pavarësisht se çfarë lloj dhuntie një person ka, ai apo ajo mund të jetë i sigurt që dhuntia i është dhënë nga Fryma e Shenjtë. Ai e paraprin seksionin duke thënë: “secilit i jepet shfaqja e Frymës për dobinë e përbashkët,” dhe e pason menjëherë këtë seksion duke thënë: “Të gjitha këto i bën i njëjti dhe i vetmi Frymë, duke i ndarë gjithsecilit dhunti veç e veç, ashtu si do vetë” (vgj. 7, 11). Por nëse qëllimi i Palit në këtë seksion është që të tregojë se dhuntia e çdo të krishteri është dhënë nga Fryma e Shenjtë, atëherë ai qëllim nuk do të realizohej mirë duke dhënë vetëm shembuj të dhuntive mrekulli-bërëse. Nëse ai e bëri këtë, ata të cilët nuk kanë dhunti mrekulli-bërëse do të ndjeheshin të lënë jashtë argumentit dhe nuk do të bindeshin që dhuntitë e tyre janë përfshirë në diskutimin e Palit. Ajo që është edhe më e rëndësishme, ata të cilët kanë dhuntitë mrekulli-bërëse, mund të shikojnë këtë listë e të dalin në përfundimin që vetëm ata të cilët kanë këto dhunti mrekullibërëse e kishin me të vërtetë Frymën e Shenjtë në punë përbrenda tyre për të fuqizuar ato dhunti. Kjo do të çonte në një lloj të rrezikshëm elitizmi në grigjë. Për rrjedhojë, duket e domosdoshme që Pali do të përfshinte disa dhunti jo mrekullibërëse në listën e tij tek “1 Korintasve” 12:8–10.
Por cilat janë dhuntitë jo mrekullibërëse në këtë listë?
Fjala e urtësisë
Fjala e njohurisë
Besimi
Dhuntitë e shërimeve
Vepra të fuqishme
Profecia
Dallimi midis frymëve
Gjuhët e panjohura
Interpretimi i gjuhëve
Të tëra dhuntitë e tjera duket se bien në një kategori më shumë “mrekulli-bërëse” (me përjashtimin e mundshëm të të folurit në gjuhë të panjohura si dhe ndoshta besimit). Por, kjo do ta bënte pothuajse të nevojshme që fjala e mençurisë si dhe fjala e njohurisë të jenë jo mrekulli-bërëse, në mënyrë për të garantuar që ka disa dhunti jomrekulli-bërëse në listë. Kjo gjë do të demonstronte mençurinë pastorale të Palit në përzgjedhjen e shembujve të llojeve të ndryshme të dhuntive të cilat ushtrohen në grigjën aktuale. Kështu, duhet të ketë në listë disa dhunti jo mrekullibërëse, dhe nëse ka disa të tilla, atëherë këto janë kandidatë shumë të mirë.[198]61
(3) Ndoshta faktori më vendimtar është fakti që Besëlidhja e Re tashmë e ka një term për të përshkruar veprimin e të marrit një zbulesë të veçantë nga Fryma e Shenjtë dhe për t’ia raportuar atë grigjës. Kjo është ajo gjë që Pali e quan “profeci.” Përderisa ai diskuton profecinë deri në një farë mase, duke e përshkruar atë dhe duke treguar rregullat e saj, ne mund të dimë mjaft qartë se çfarë ishte profecia. Por, të thuash që këto dhunti të tjera funksionuan në ekzaktësisht të njëjtën mënyrë (ndoshta me ndryshime vetëm në përmbajtjen e tyre) nuk duket e justifikuar nga asgjë në tekst përveçse një nocioni të paramenduar të asaj se çfarë duhet të jenë këto dhunti.[199]62
Për rrjedhojë do dukej e preferueshme që këto t’i kuptojmë në një mënyrë “jo mrekullibërëse”, thjesht si aftësia për të folur me urtësi apo me njohuri në situata të ndryshme. Atë që shumë njerëz sot e quajnë “fjalë urtësie” dhe “fjalë njohurie” në qarqet Karizmatike, do dukej se do ishte më mirë t’i referoheshim si “profeci.” [200]63
G. Dallimi mes frymëve dhe lufta frymërore
Dhuntia e dallimit mes frymëve është një dhunti tjetër e përmendur vetëm një herë në Besëlidhjen e Re (tek lista e “1 Kor.” 12:10), por natyra e kësaj dhuntie e lidh atë me një sërë pasazhesh të tjerë të cilët përshkruajnë luftën frymërore që ndodh mes të krishterëve dhe frymëve demonike. Ne mund ta përkufizojmë dhuntinë e dallimit mes frymëve, si më poshtë: Dallimi mes frymëve është një aftësi e veçantë për të kuptuar ndikimin e Frymës së Shenjtë apo të frymëve demonike tek dikush.
Në perspektivën e historisë së shpengimit, kjo dhunti jep gjithashtu një parashije të epokës që do të vijë, në atë që ajo është një parashije e aftësisë për të dalluar Satanin dhe ndikimin e tij, aftësi kjo e cila do të përsoset për ne në qiell, kur gjithçka që është mbuluar apo fshehur do të zbulohet dhe sillet në dritë (Mat. 10:26; kr. Zbu. 20:11–15). Kjo aftësi me shumë mundësi është edhe më e fortë se ajo që zotërohet nga pjesa më e madhe apo të tërë besimtarët në besëlidhjen e vjetër, ku përmendjet e veprimtarisë demonike janë jo të shpeshta dhe ku sulmet demonike kundër njerëzve të Perëndisë, në shumicën e rasteve qenë të mishëruara në sulme ushtarake nga kombet jo besimtare ndaj popullit të Izraelit, apo në tundime të drejtpërdrejta për të shkuar e për t’u shërbyer hyjnive pagane. Për rrjedhojë, veprimtaria demonike perceptohej kryesisht përmes vëzhgimit të ngjarjeve të jashtme fizike si dhe të rrethanave në të cilat qëllimi i Satanit realizohej, e që mund të shikohej qartë.
Kjo dhunti e Besëlidhjes së Re e të dalluarit mes frymëve, përfshin aftësinë për të dalluar praninë e frymëve të këqij nga prania e punës së Frymës së Shenjtë në jetën e një personi. Pali e di se korintasit më përpara “tërhiqeshin pas idhujve të pagojë” (1 Kor. 12:2), dhe Gjoni në mënyrë të ngjashme e kupton se ekziston nevoja që të krishterët “të vënë në provë frymërat nëse janë prej Perëndisë, sepse shumë profetë të rremë kanë dalë në botë” (1 Gjonit 4:1).
Përtej kësaj, është gjithashtu e mundshme që kjo dhunti të përfshinte dallimin mes llojeve të ndryshme të frymëve të këqija, të tilla si frymë lëngate (Luka 13:11), një frymë falli (Veprat 16:16), frymë memece dhe e shurdhët (Marku 9:25, 29), dhe frymë gabimi (1 Gjonit 4:6). Nga një këndvështrim leksikor dhe gramatikor, nuk ka asgjë që do të na ndalonte nga të kuptuarit të dhuntisë së “dallimit të frymërave;” sa të përfshijmë këtë lloj aftësie gjithashtu.[201]64
Sigurisht që deri diku, prania e veprimtarisë demonike është e dukshme së jashtmi nganjëherë prej turbullimit prej deklaratave ashiqare të rreme doktrinarë (shiko 1 Kor. 12:2–3; 1 Gjoni 4:1–6), dhe nganjëherë nga veprime të dhunshme si dhe të pazakonta fizike, veçanërisht të gjendur përballë predikimit të krishterë (shiko Marku 1:24; 9:20; Mat. 8:29; etj.). Ndikimi i Satanit është shkatërrues nga ana karakteristike, dhe ndikimi i një demoni tek një person, do të ketë një ndikim shkatërrimtar në kishë si dhe tek të tjerët përreth tij apo saj, dhe gjithashtu një ndikim vetë-shkatërrues që dëmton jetën e vetë individit të trazuar prej demonit.
Por përveç këtyre treguesve të jashtëm të ndikimit demonik, ka me shumë mundësi gjithashtu një perceptim më subjektiv që ndodh në një nivel frymëror dhe emocional, përmes të cilit dallohet prania e veprimtarisë demonike. Kur kjo është zhvilluar më shumë, dhe është në gjendje që të funksionojë për të mirën e kishës në tërësi, atëherë Pali padyshim që do ta quante atë dhunti të dallimit mes frymëve.[202]65
Në lidhje me dhuntinë e dallimit mes frymëve, diskutimi i luftës frymërore të dhënë më sipër në kapitullin 20 (mbi Satanin dhe demonët) është gjithashtu në lidhje me këtë.
PYETJE PËR ZBATIM VETJAK
1. A ke përjetuar ndonjëherë dhuntinë e profecisë ashtu sikurse ajo përkufizohet në këtë kapitull? Çfarë e ke quajtur? A ka funksionuar kjo dhunti (apo diçka e ngjashme me të) në kishën tënde? Nëse po, cilat kanë qenë dobitë si dhe rreziqet? Nëse jo, a mendon se kjo dhunti mund të ishte ndihmesë për kishën tënde? (Përse po ose përse jo?)
2. A funksionon me efikasitet dhuntia e të dhënit mësim në kishën tënde? Kush e përdor këtë dhunti përveç pastorit apo pleqve? A mendon se kisha jote e vlerëson në mënyrën e duhur mësimin e shëndoshë biblik? Në çfarë fushash (nëse ka ndonjë) mendon se kisha juaj ka nevojë të rritet në njohurinë dhe dashurinë e mësimeve të Shkrimit?
3. Për dhuntitë e tjera të diskutuara në këtë kapitull, a i ke përdorur ndonjëherë vetë ato? A ka ndonjë për të cilën ti mendon se kisha jote ka nevojë por nuk e ka tani? Çfarë mendon se do të ishte gjëja më e mirë që ti të bëje si reagim ndaj kësaj nevoje?
TERMA TË VEÇANTË
(Kjo listë gjen zbatim për kapitujt 52 dhe 53.)
apostull
reshtës
dallimi mes frymëve
dhuntitë e Frymës së Shenjtë
shërimi
interpretimi i gjuhëve
vepra të fuqishme
dhunti mrekullibërëse
dhunti jo mrekullibërëse
funksion
profeci
të folurit në gjuhë të tjera
mësimdhënie
fjalë njohurie
fjalë urtësie
BIBLIOGRAFI
(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229. Shënim: Shumë pak teologji sistematike kanë seksione mbi dhuntitë frymërore, por ato pak që kanë, janë renditur më poshtë. Kjo bibliografi vlen për kapitujt 52 dhe 53.)
Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore
1. Anglikane (Episkopaliane)
(pa trajtim të hollësishëm)
2. Arminiane (Uesleiane apo Metodiste)
1983 Carter, 1:449–457
3. Baptiste
1983–1985 Erickson, 877–883
4. Dispensacionale
1947 Chafer, 7:215–220
1986 Ryrie, 367–374
5. Luteriane
(pa trajtim të hollësishëm)
6. E Reformuar (apo Presbiteriane)
(pa trajtim të hollësishëm)
7. Ripërtëritja (apo karizmatike/Pentekostale)
1988–1992 Williams, 2:209–236, 243–263, 323–409, 3:159–177
Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak
1. Katolike Romake: Tradicionale
(pa trajtim të hollësishëm)
2. Katolike Romake: Pas Vatikanit II
1980 McBrien, 2:1086–1088
Vepra të Tjera
Baker, J.P. “Dhuntitë e Frymës (Gifts of the Spirit).” Tek FRT ([203]NDT) fq. 269–271.
Bennett, Dennis dhe Rita. Fryma e Shenjtë dhe Ti (The Holy Spirit and You). Plainfield, N.J.: Logos, 1971. (Karizmatike)
Blue, Ken. Autoritet për të Shëruar (Authority to Heal). Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1987.
Bridge, Donald. Shenja dhe Çudira Sot (Signs and Wonders Today). Leicester: Inter-Varsity Press, 1985. (Karizmatike)
_______, dhe David Phypers. Dhuntitë Frymërore dhe Kisha (Spiritual Gifts and the Church). Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1973. (Karizmatike)
Budgen, Victor. Karizmatikët dhe Fjala e Perëndisë (The Charismatics and the Word of God). Phillipsburg, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1985. (Pikëpamja reshtëse)
Carson, D.A. Të Treguarit e Frymës: Një Shtjellim Teologjik i “1 Korintasve” 12-14 (Showing the Spirit: A Theological Exposition of 1 Corinthians 12–14). Grand Rapids: Baker, 1987.
Chantry, Walter J. Shenjat e Apostujve (Signs of the Apostles). Bot. 2të. Edinburgh dhe Carlisle, Pa.: Banner of Truth, 1976. (Pikëpamja reshtëse)
Clements, Roy. Fjalë dhe Frymë: Bibla dhe Dhuntia e Profecisë Sot (Word and Spirit: The Bible and the Gift of Prophecy Today). Leicester: UCCF Booklets, 1986.
Deere, Jack. Befasuar nga Fuqia e Frymës së Shenjtë: Një Ish Profesor i Seminarit Dallas Zbulon që Perëndia Ende Flet dhe Shëron Sot (Surprised by the Power of the Holy Spirit: A Former Dallas Seminary Professor Discovers That God Still Speaks and Heals Today). Grand Rapids: Zondervan, 1993. (Ky është argumenti më i baraspeshuar dhe bindës që kam lexuar ndonjëherë kundër pozitës reshtëse.)
Edgar, Thomas. “Reshtja e Dhuntive Shenjë-dhënëse (The Cessation of the Sign Gifts).” Tek [204]BibSac 145:180 (Tet.—. 1988), fq. 371–386. (Pikëpamja reshtëse)
Ellis, E.E. “Profecia, Teologjia e (Prophecy, Theology of).” Tek FRT (NDT) fq. 537–538.
Farnell F. David. “Debati i Tanishëm rreth Profecisë së Besëlidhjes së Re (The Current Debate About New Testament Prophecy).” Tek BibSac 149:595 (—Shtat. 1992), fq. 277–303.
_______. “A na Mëson Besëlidhja e Re për Dy Dhunti Profetike (Does the New Testament Teach Two Prophetic Gifts)?” Tek BibSac 150 (Jan.—, 1993), fq. 62–88.
_______. “Profeci/Profetë të Gabueshëm të Besëlidhjes së Re? Kritikë ndaj Hipotezës së Wayne Grudem-it (Fallible New Testament Prophecy/Prophets? A Critique of Wayne Grudem’s Hypothesis).” Tek Gazeta e Seminarit Master’s (The Master’s Seminary Journal) 2:2 (Vjeshtë 1991), fq. 157–180.
_______. “Dhuntia e Profecisë në Besëlidhjen e Vjetër dhe atë të Re (The Gift of Prophecy in the Old and New Testaments).” Tek BibSac 149:596 (Tet.—., 1992), fq. 387–410.
_______. “Kur do të Reshtë Dhuntia e Profecisë (When Will the Gift of Prophecy Cease?)” Tek BibSac 150 (—Qershor, 1993), fq. 171–202.
Gaffin, Richard B. Pikëpamje mbi Rrëshajët: Studime në Mësimet e Besëlidhjes së Re mbi Dhuntitë e Frymës së Shenjtë (Perspectives on Pentecost: Studies in New Testament Teaching on the Gifts of the Holy Spirit). Phillipsburg, N.J.: Presbiteriane dhe e Reformuar, 1979. (Pikëpamja reshtëse)
Gee, Donald. Në Lidhje me Dhuntitë Frymërore (Concerning Spiritual Gifts). Springfield, Mo.: Gospel Publishing House, 1972 (botim i rishikuar). (Tradicionale Pentekostale)
_______. Dhuntitë Frymërore në Veprën e Shërbesës Sot (Spiritual Gifts in the Work of Ministry Today). Springfield, Mo.: Gospel Publishing House, 1963. (Tradicionale Pentekostale)
Gentry, Kenneth L., Jr. Dhuntia Karizmatike e Profecisë: Një Reagim i Reformuar ndaj Wayne Grudem (The Charismatic Gift of Prophecy: A Reformed Response to Wayne Grudem). Bot. 2të. Memphis, Tenn.: Footstool Publications, 1989. (Pikëpamja reshtëse)
Green, Michael. Unë Besoj në Frymën e Shenjtë (I Believe in the Holy Spirit. London: Hodder and Stoughton, and Grand Rapids: Eerdmans, 1975.
Greig, Gary, dhe Kevin Springer, red. Mbretëria dhe Fuqia: Shërimet dhe Dhuntia Frymërore të Përdorura nga Jezusi dhe Kisha e Hershme, a janë Supozuar edhe për Kishën Sot (The Kingdom and the Power: Are Healing and the Spiritual Gifts Used by Jesus and the Early Church Meant for the Church Today?) Ventura, Calif.: Regal Books, 1993.
Gromacki, Robert G. Levizja Moderne e Gjuhëve të Panjohura (The Modern Tongues Movement). Bot. i rishik. Phillipsburg, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1972. (Pikëpamja reshtëse)
Grudem, Wayne. “A Jep ende Perëndia Zbulesa Sot? (Does God Still Give Revelation Today?)” Tek Charisma Shtat., 1992, fq. 38–42.
_______. Dhuntia e Profecisë tek “1 Korintasve” (The Gift of Prophecy in 1 Corinthians). Lanham, Md.: University Press of America, 1982.
_______. Dhuntia e Profecisë në Besëlidhjen e Re dhe Sot (The Gift of Prophecy in the New Testament and Today). Westchester, Ill.: Crossway, 1988.
_______. Fuqi dhe e Vërtetë: Një Përgjigje ndaj Kritikave të Mësimeve dhe Praktikave të Vineyard nga D.A. Carson, James Montgomery Boice, dhe John H. Armstrong mbi Fenë e Fuqishme (Power and Truth: A Response to the Critiques of Vineyard Teaching and Practice by D.A. Carson, James Montgomery Boice, and John H. Armstrong in Power Religion). Anaheim, Calif.: Association of Vineyard Churches, 1993.
_______. “Cili Është Kuptimi Real i një “Fjale Urtësie dhe një “Fjale Njohurie’? (What Is the Real Meaning of a “Word of Wisdom’ and a “Word of Knowledge’?)” Tek Shërbesat Sot (Ministries Today) (Jan.-Shk. 1993), fq. 60–65.
_______. “Cilat Duhet të Jetë Lidhja mes Profetit dhe Pastorit (What Should Be the Relationship Between Prophet and Pastor?)” Tek Pajisja e Shenjtorëve (Equipping the Saints) (Vjeshtë 1990), fq. 7–9, 21–22.
Hayford, Jack W. Bukuria e Gjuhës Frymërore (The Beauty of Spiritual Language). Irvine, Tex.: Waco, 1993.
Horton, Michael Scott, red. Feja e Fuqishme: Devijimi i Kishës Ungjillore (Power Religion: The Selling Out of the Evangelical Church?) Chicago: Moody Press, 1992.
Houston, Graham. Profecia: Një Dhunti për Sot? (Prophecy: A Gift For Today)? Leicester and Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1989.
Hummel, Charles E. Zjarr në Vatër: Ripërtëritja Karizmatike në Vitet Nëntëdhjetë (Fire in the Fireplace: Charismatic Renewal in the Nineties). Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1993.
MacArthur, John F., Jr. Kaos Karizmatik (Charismatic Chaos). Grand Rapids: Zondervan, 1992. (Pikëpamja reshtëse)
_______. Karizmatikët: Një Pikëpamje Doktrinare (The Charismatics: A Doctrinal Perspective). Grand Rapids: Zondervan, 1978. (Pikëpamja reshtëse)
Mallone, George. Ato Dhunti të Diskutueshme (Those Controversial Gifts). Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1983.
Moo, Douglas. “Shërimi Hyjnor në Ungjillin e Shëndetit dhe Pasurisë (Divine Healing in the Health and Wealth Gospel).” Tek [205]TrinJ Vol. 9 N.S., Nr. 2 (Vjeshtë 1988), fq. 191–209.
Nathan, Richard. Reagim ndaj Kaosit Karizmatik (A Response to Charismatic Chaos). Anaheim, Calif.: Shoqata e Kishave të Vineyard, 1993. (Një reagim i zgjeruar ndaj librit të John MacArthur-it të vitit 1992)
Osborne, Grant. “Gjuhët e Panjohura, Të folurit në (Tongues, Speaking in).” Tek FUT ([206]EDT) fq. 1100–1103.
Poythress, Vern. “Analizë Linguistike dhe Sociologjike e të Folurit në Gjuhët e Panjohura Moderne: Kontributi dhe Kufizimet e tyre (Linguistic and Sociological Analyses of Modern Tongues-Speaking: Their Contributions and Limitations).” Tek WTJ 42 (1979): 367–398.
Pytches, David. Dhuntitë Frymërore në Kishën Vendore (Spiritual Gifts in the Local Church). Fillimisht botuar si Eja, Frymë e Shenjtë (Come, Holy Spirit). Minneapolis: Bethany, 1985. (Pikëpamja reshtëse)
Reymond, Robert L. Çfarë Mund të Thuhet për Zbulesat dhe Mrekullitë që Vazhdojnë në Kishën Presbiteriane Sot (What About Continuing Revelations and Miracles in the Presbyterian Church Today)? Phillipsburg, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1977. (Pikëpamja reshtëse)
Robertson, O. Palmer. Fjala Përfundimtare (The Final Word). Edinburgh and Carlisle, Pa.: Banner of Truth, 1993. (Pikëpamja reshtëse)
Ruthven, Jon. Mbi Reshtjen e Karismatës: Polemika Protestante mbi Mrekullitë Pas kohës së Biblës (On the Cessation of the Charismata: The Protestant Polemic on Post-Biblical Miracles). Sheffield: Sheffield University Academic Press, 1993. (Karizmatike; një rishikim dhe zgjerim i dizertacionit për doktoraturë të autorit, në të cilën ai i përgjigjet argumenteve të pikëpamjes reshtëse nga Warfield e deri më sot)
Saucy, Robert. “Profeci Sot? Një Reagim Fillestar (Prophecy Today? An Initial Response).” Tek Sundoulos (Talbot Seminary; Spring 1990), fq. 1–5. (Pikëpamja reshtëse)
Schatzmann, Siegfried. Një Teologji Sipas Palit për Karizmatën (A Pauline Theology of Charismata). Peabody, Mass.: Hendrickson, 1987.
Stephanou, Eusebius A. “Karizmata tek Etërit e Kishës së Hershme (The Charismata in the Early Church Fathers),” Review Ortodokse Greke Teologjike (The Greek Orthodox Theological Review) 21:2 (Verë 1976), fq. 125–146.
Storms, C. Samuel. Shërimi dhe Shenjtëria: Një Reagim Biblik ndaj Fenomenit të Besim-Shërimit (Healing and Holiness: A Biblical Response to the Faith-Healing Phenomenon). Phillipsburg, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1990.
Thomas, Robert L. “Rizbulimi i Profecisë? Një Shqyrtim i Dhuntisë së Profecisë në Besëlidhjen e Re dhe Sot (Prophecy Rediscovered? A Review of The Gift of Prophecy in the New Testament and Today).” Tek BibSac 149:593 (Jan.—. 1992), fq. 83–96. (Pikëpamja reshtëse)
Thompson, J.G.S.S. dhe Walter A. Elwell. “Dhuntitë Frymërore (Spiritual Gifts).” Tek FUT (EDT) fq. 1042–1046.
Turner, M.M.B. “Dhuntitë Frymërore Atëherë dhe Tani (Spiritual Gifts Then and Now).” Tek Vox Evangelica 15 (1985), fq. 7–64.
Warfield, Benjamin B. Mrekulli të Rreme (Counterfeit Miracles). London: Banner of Truth, 1972 (botuar për herë të parë më 1918).
White, John. Kur Fryma Vjen me Fuqi (When the Spirit Comes with Power). Downers Grove, Ill.: Inter-Varsity Press, 1988.
White, R. Fowler. “Gaffin dhe Grudem mbi “Efesianëve” 2:20: Në Mbrojtje të Shpjegimit të Pikëpamjes Reshtëse të Gaffin-it (Gaffin and Grudem on Ephesians 2:20: In Defense of Gaffin’s Cessationist Exegesis.)” Tek WTJ 54 (Vjeshtë 1993), fq. 303–320. (Pikëpamja reshtëse)
_______. “Richard Gaffin dhe Wayne Grudem mbi “1 Korintasve” 13:10: Një Krahasim i Argumenteve të Pikëpamjes Reshtëse dhe të Pikëpamjes Jo-Reshtëse (Richard Gaffin and Wayne Grudem on 1 Corinthians 13:10: A Comparison of Cessationist and Noncessationist Argumentation).” Tek [207]JETS 35:2 (Qershor 1992), fq. 173–182. (Pikëpamja reshtëse)
Wilkenson, J. “Shërim (Healing).” Tek FRT (NDT) fq. 287–288.
Wimber, John. With Kevin Springer. Ungjillëzim me Fuqi (Power Evangelism). San Francisco: Harper and Row, 1986.
_______. Shërim me Fuqi (Power Healing). San Francisco: Harper and Row, 1987.
PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH
“1 Korintasve” 12:7–11: Dhe secilit i jepet shfaqja e Frymës për dobinë e përbashkët. Dikujt, pra, i jepet, fjalë urtësie me anë të Frymës; një tjetri, sipas po atij Fryme fjalë njohurie; një tjetri, besim në po atë Frymë; një tjetri, dhuntitë e shërimeve, në po atë Frymë; një tjetri, pushtet për të kryer mrekulli të fuqishme; një tjetri, profeci; një tjetri, të dallojë frymërat; një tjetri, larmi gjuhësh; një tjetri interpretimi i gjuhëve. Dhe të gjitha këto i bën i njëjti dhe i vetmi Frymë, duke i ndarë gjithsecilit dhunti veç e veç, ashtu si do vetë.
HIMN
“EJA, EJA O FRYMË JETË-DHËNËSE (COME, O COME THOU QUICKENING SPIRIT)”
(Një vijë melodike e mundshme alternative, është vija melodike për “Më Udhëhiq o Jehova i Madh [Guide Me, O Thou Great Jehovah].”)
Eja, o eja Frymë jetë-dhënëse, Perëndi nga tërë përjetësia!
Fuqia Jote mos na lëntë kurrë; qëndro me ne ngahera.
Tërë errësirën e natës, e vërteta, jeta dhe drita do të dëbojnë.
Në masën më të plotë mençuri, këshillë, pastërti jepu zemrave tona ta jetojnë,
Që ne të mund të kërkojmë gjithnjë vetëm atë që Ty të kënaq.
Le që njohuria Jote të përhapet e të rritet, gabimet aktive t’i përmbysë sakaq.
Kur ne devijojmë në rrugën tonë, tregona, Zot, shtegun me bekime,
Hidhi, o Zot mëkatet tona prapa Teje dhe ji me ne ditë pas dite.
Kur biem bëj të pendohemi, po humbëm rrugën, o Zot na kthe.
Frymë e Shenjtë që i bën të reja gjithçka, i fortë dhe i fuqishëm Ti je,
Përfundoje punën Tënde përbrenda nesh dhe armikun e lig nënshtroje.
Na jep armët për betejën dhe me fitore jetën tonë kurorëzoje.
Autor: Heinrich Held, 1664